Dla Alternatywnych Spółek Inwestycyjnych proces wyceny lokat jest kluczowy w ocenie efektywności procesu inwestycyjnego oraz stanowi podstawę dla sprawozdań finansowych ASI.
Jedną z fundamentalnych różnic pomiędzy Alternatywnymi Spółkami Inwestycyjnymi, a standardowymi spółkami z o.o. lub S.A. jest brak możliwości stosowania przez ASI historycznego kosztu nabycia pomniejszonego odpisy z tytułu trwałej utraty wartości przy wycenie inwestycji funduszu. Oznacza to, że każda ASI powinna wypracować metodologię podejścia do określenia wartości godziwej poszczególnych składników lokat. Oczywistym jest również, że proces ten może przyjmować różne poziomy zaawansowania – od prostego przeglądu dokonywanego raz do roku, po kompleksowy mechanizm umożliwiający weryfikację wartości portfela na dowolny punkt w czasie.
Poniżej zebraliśmy nasze doświadczenie w zakresie profesjonalizacji procesu wyceny lokat.
Dokumentacja
Dla większości spółek KSH kwestia polityki rachunkowości sprowadza się do krótkiego opisu generycznych zasad rachunkowych we wprowadzenia do sprawozdania finansowego lub do standardowego dokumentu przygotowanego przez księgowość i przestawionego do zatwierdzenia przez Zarząd Spółki. W przypadku ASI sprawa jest odmienna, bowiem polityka rachunkowości nie powinna przepisywać standardowych zapisów z ustawy o rachunkowości, lecz potwierdzać wybór spółki w aspektach, gdzie akty prawne dają możliwość alternatywnej prezentacji lub w kwestiach, które są niedoregulowane na gruncie obowiązujących przepisów prawa.
Do podstawowych elementów, które powinny znaleźć się w polityce rachunkowości ASI można zaliczyć:
- sposób klasyfikacji instrumentów finansowych do poszczególnych kategorii (przeznaczone do obrotu, utrzymywane do terminu zapadalności, dostępne do sprzedaży),
- horyzont inwestycyjny (instrumenty krótko- lub długoterminowe),
- sposób ujęcia przeszacowania dla instrumentów (kapitały lub wynik finansowy bieżącego okresu).
Rozszerzeniem polityki rachunkowości powinna być natomiast metodologia wyceny składników lokat funduszu. Dokument ten powinien zawierać macierzowe ujęcie kategorii lokat nabywanych przez ASI wraz z możliwymi do zastosowania modelami wyceny. Należy pamiętać, że dla każdej z przyjętych kategorii można wskazać więcej niż jeden adekwatny model wyceny, którego zastosowanie winno być uzależnione od specyficznych cech danej inwestycji. Dobrą praktyką w przypadku metodologii wyceny jest również określenie ram czasowych oraz procesu pozyskania i przetworzenia danych wykorzystywanych na potrzeby wyceny.
Na bazie tak przygotowanej dokumentacji zarządzający może przystępować do wyceny portfela w sposób ustrukturyzowany. Należy w tym miejscu nadmienić, że ustawodawca w żadnym miejscu nie wskazuje, kto taką wycenę może sporządzić (akceptowalna jest wycena przeprowadzona zarówno wewnętrznie jak i zewnętrznie). Niezależnie od osoby sporządzającej wycenę, odpowiedzialność za jaj zastosowanie spoczywa na kierowniku jednostki.
Inwentaryzacja
Dla części ASI proces badania sprawozdania finansowego jest jedynym punktem, w którym dokonywany jest przegląd składu portfela pod kątem kompletności dokumentów i stan rejestrów zewnętrznych. Należy pamiętać, że audytor w ramach weryfikacji składu portfela bazuje na próbkowaniu, więc należy zapewnić po stronie spółki proces pozwalający na weryfikację zarówno listy posiadanych instrumentów jak również korespondującej z nią całościowej liczby instrumentów wemitowanych. W tym celu kluczowe są dane z KRS, rejestrów akcjonariuszy, ksiąg udziałowców czy uchwał o podniesieniu kapitału. Nasze doświadczenia wskazują, że systemy księgowe dobrze utrzymują wartość nabycia instrumentów finansowych, natomiast praktycznie nigdy nie ewidencjonują liczby instrumentów co może powodować istotne błędy w wycenie lokat.
Modele wyceny
Nasza praktyka wskazuje, że portfele ASI składają się z dwóch podstawowych typów instrumentów finansowych: instrumentów udziałowych i instrumentów dłużnych.
W przypadku instrumentów udziałowych istnieje wiele modeli możliwych do zastosowania. ASI bardzo często stosują bardzo często strategię Venture Capital, która skupia się wokół podmiotów względnie młodych, które nie osiągnęły jeszcze docelowego modelu działania. W takim przypadku pewnym standardem jest stosowanie wyceny w oparciu o ostatnią cenę określoną w istotnej transakcji pomiędzy podmiotami niepowiązanymi. Takie podejście jest intuicyjne i względnie łatwe do zastosowania. Niestety dla wielu podmiotów kolejne rundy pozyskania finansowania może dzielić istotny okres, a etapowanie inwestycji powoduje, że w kolejnych podwyższeniach kapitału biorą udział ci sami inwestorzy, co może podważać zasadność wykorzystania takich transakcji na okoliczność określenia wyceny.
W opozycji do opisywanej metody, są techniki wyceny wykorzystujące istotną liczbę zewnętrznych nieobserwowanych danych takich jak modele DCF. W naszej opinii stosowanie tych model jest wysoce nadmiarowe, gdyż bazują ono na istotnej liczbie założeń (głównie w zakresie przychodów), których weryfikacji jest niemożliwa. Modele DCF z racji problematyczności w ich przygotowaniu są powszechnie akceptowalne, jednak naszym zdaniem mogą one prowadzić do istotnie błędnych rezultatów, gdyż antycypują one praktycznie zawsze komercyjny sukces projektu, co jest z gruntu fałszywym założeniem.
W przypadku instrumentów dłużonych (kredyty, pożyczki, obligacje) ustawodawca jednoznacznie wskazuje na potrzebę wyceny tych instrumentów z wykorzystaniem efektywnej stopy procentowej. Praktyka rynkowa wskazuje jednak, że większość podmiotów na rynku nalicza odsetki lub dyskonto liniowo. Bazuje to w naszej ocenie na trzech fenomenach. Po pierwsze większość księgowych nie korzysta z funkcji Excelowych NPV, IRR, XNPV i XIRR, po drugie większość programów księgowych nie ma wprowadzonej dekretacji z wykorzystaniem efektywnej stopy procentowej, po trzecie różnice wynikające z naliczenia odsetek lub dyskonta w wariancie liniowym nie są istotnie różne od tych uzyskanych z wykorzystaniem efektywnej stopy procentowej (istotne różnice mogą wystąpić np. w przypadku zaburzonego harmonogramu odsetkowego lub okresów, gdy odsetki są kapitalizowane). Niezależnie od powodów zastosowania uproszczenia należy mieć świadomość jego stosowania oraz wiedzę w zakresie różnic pomiędzy tymi dwiema koncepcjami wyceny instrumentów dłużnych.
Audyt
W przypadku wycen instrumentów finansowych bardzo rzadko mamy do czynienia z sytuacjami jednoznacznymi. Bazując na naszym doświadczeniu stawiamy tezę, że im bardziej skomplikowany model wyceny tym większa rola przyjętych założeń i większa możliwości jego kwestionowania. Rolą audytora w trakcie badania jest weryfikacji poprawności modelu oraz potwierdzenie wartości godziwej danego instrumentu finansowego. Rzeczą, o której zdaje się zapominać znaczna część zarządzających ASI jest fakt, że w trakcie badania audytor zobligowany jest także do kompletacji dokumentacji audytowej, zwłaszcza w zakresie wyceny instrumentów finansowych. Procesem jaki obserwujemy na przestrzeni ostatnich lata są wzrastające wymogi nadzoru audytorskiego w zakresie dokumentacji audytowej dla procesu wyceny lokat, co przekłada się jednoznacznie na usztywnienie stanowiska audytorów w zakresie wymagań dla procesu wyceny lokat. Biorąc pod uwagę, że bardzo często akademicka wiedza audytora w zakresie technik wyceny jest większa niż zarządzającego ASI, ASI winny zapewnić sobie możliwość rozmowy jak równy z równym w trakcie audytu, tak aby służył on podstawowemu celowi, czyli rzetelnej prezentacji obrazu ASI, a nie był wykorzystywany do zbierania materiałów na potrzeby potencjalnej kontroli audytora.
Obowiązki raportowe ASI
Raportowanie XML do ESPI KNF
Zarządzający Alternatywnymi Spółkami Inwestycyjnymi (ASI) są zobligowani do przesyłania cyklicznych informacji analitycznych do krajowego regulatora (KNF). ZASI prowadzący działalność na podstawie wpisu do KNF, muszą do 31 stycznia każdego roku złożyć raport za poprzedni rok. Pliki te muszą zawierać informacje o strukturze portfela inwestycyjnego, sumę bilansową oraz strukturę kapitałową ASI, którą zarządzają. Raport musi zostać przesłany w systemie ESPI formacie XML. Więcej na naszym blogu.
Genprox wraz z platformą Fundequate umożliwia samodzielne przygotowanie plików XML oraz ich przeglądanie przed wysyłką do KNF.
Jeśli potrzebują Państwo pomocy w zakresie przeglądu portfela, określenia podejścia do wycenianych aktywów, czy samego procesu wyceny, zapraszamy serdecznie do kontaktu.
Skontaktuj się z nami
Dariusz Frańczak, Dyrektor ds. wycen
dariusz.franczak@genprox.com
Tel. +48 696 011 123
Dariusz Landsberg, Dyrektor zarządzający
dariusz.landsberg@genprox.com
Tel. +48 603 413 133
Księgowość ASI, Raportowanie do KNF, Rozliczenia podatkowe i Sprawozdania
Jesteśmy liderem rynku w obsłudze funduszy VC działających jako ASI. Specjalizujemy się w strukturyzowaniu funduszy VC, księgowości i setupie podatkowym ASI. Ponad 50% całego rynku ASI przechodzi przez nasze ręce w procesie raportowania do KNF. Nasz dział doradczy rocznie realizuje kilkadziesiąt projektów due diligence i wycen spółek.
Nasza platforma Fundequate pozwala zarządzać funduszem VC w nowoczesny sposób i integrować administrację ASI z back-office (administracja emisji kapitału i długu, księgowość ASI, rozliczenia z inwestorami).
Dowiedz się na czym polega rejestracja funduszu VC i jakie są wymagane dokumenty do rejestracji ASI (Alternatywna Spółka Inwestycyjna).
Księgowość Alternatywnej Spółki Inwestycyjnej musi być prowadzona w sposób, który zapewni taką granulację danych portfela inwestycyjnego i pozyskanego kapitału, aby fundusz VC był w stanie sprostać wymogom Ustawy o rachunkowości oraz Rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 12 grudnia 2016 r. w sprawie zakresu informacji wykazywanych w sprawozdaniu finansowym alternatywnych spółek inwestycyjnych.
Zarządzający Alternatywną Spółką Inwestycyjną zobligowani są do przekazywania cyklicznej informacji analitycznej do krajowego nadzoru. ZASI prowadzący działalność na podstawie wpisu do rejestru KNF podlegają pod coroczny obowiązek raportowania w formacie XML.
Dla funduszy Venture Capital (Alternatywne Spółki Inwestycyjne) realizujemy finansowe badania due diligence Startupu, którego efektem jest raport z przeprowadzonego badania identyfikujący kluczowe ryzyka finansowe i podatkowe.
Fundequate to platforma raportowa dla branży Venture Capital dedykowana dla Startupów, Funduszy VC i Inwestorów dająca nową jakość komunikacji i wymiany danych dla całej branży VC.