Czym jest Alternatywna Spółka Inwestycyjna (ASI)? Jak założyć fundusz VC?

Kto może inwestować w ASI? Dla kogo jest ASI?

Inwestorem w ASI jest podmiot, który posiada prawa uczestnictwa tej spółki. Prawami uczestnictwa alternatywnej spółki inwestycyjnej są odpowiednio udział w spółce oraz akcja. Przez udział w spółce w przypadku spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej rozumie się ogół praw i obowiązków wspólnika w spółce.

Zgodnie z art. 8c ust. 4 ustawy o funduszach wkład do alternatywnej spółki inwestycyjnej w zamian za prawa uczestnictwa tej spółki może wnieść podmiot spełniający kryteria klienta profesjonalnego. W przypadku zawiązywania spółki w drodze oferty publicznej wkład do alternatywnej spółki inwestycyjnej w zamian za prawa uczestnictwa tej spółki może wnieść także podmiot niespełniający kryteriów klienta profesjonalnego.

Kto może założyć ASI?

Alternatywna Spółka Inwestycyjna (ASI) to forma działalności gospodarczej, która ma na celu pozyskiwanie aktywów od wielu inwestorów, a następnie lokowanie kapitału zgodnie z określoną polityką inwestycyjną. Zgodnie z art. 8a ust. 3 ustawy o funduszach może to być wyłączny przedmiot działalności Alternatywnej Spółki Inwestycyjnej.

Zgodnie z przepisami, ASI mogą zakładać osoby prawne prawne, w tym m.in. spółki akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Działalność Zarządzającego ASI nie wymaga zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego. Konieczne jest jednak uzyskanie wpisu do rejestru Zarządzających ASI. Warunkiem jest, aby łączna wartość aktywów wchodzących w skład portfeli inwestycyjnych, którymi zarządza lub zamierza zarządzać ZASI, nie przekraczała:

• równowartości 100 mln euro wyrażonej w złotych, lub
• równowartości 500 mln euro wyrażonej w złotych, w przypadku, gdy ZASI zarządza wyłącznie spółkami, które nie stosują dźwigni finansowej i w których prawa uczestnictwa można odkupić po co najmniej 5 latach od nabycia.

Takie wymogi wynikają z art. 70 zb. ust 1 ustawy o funduszach.

Podsumowując, osobą pełniącą funkcję członka zarządu Alternatywnej Spółki Inwestycyjnej (ASI) jako Wewnętrznie Zarządzającego ASI (WZASI) lub członka zarządu komplementariusza Zewnętrznie Zarządzanego ASI (ZASI), nie musi być osoba posiadająca zezwolenie KNF.

Zarządzający ASI musi jednak spełnić pewne warunki. Osoba ta musi być niekarana i posiadać pełną zdolność do czynności prawnych. Musi również legitymować się wiedzą i doświadczeniem pozwalającym na profesjonalne, bieżące prowadzenie spraw Spółki. W procesie wnioskowania o wpis do Rejestru Zarządzających ASI, KNF weryfikuje ich doświadczenie, wykształcenie i przebieg kariery zawodowej.

Ważne jest uzyskanie wpisu do rejestru Zarządzających ASI w przypadku spełnienia kryteriów ZASI. Zgodnie z art. 295 ustawy o funduszach, prowadzenie działalności Zarządzającego ASI bez wymaganego wpisu do rejestru jest karalne. Osoby, które prowadzą działalność Zarządzającego ASI zgodnie z art. 70e ust. 1 bez wymaganego wpisu, podlegają karze grzywny w wysokości do 5 000 000 zł lub karze pozbawienia wolności do 5 lat, lub obu karom łącznie.

W co może inwestować ASI?

ASI może inwestować swój kapitał w różnorodne aktywa, w tym w akcje, obligacje, nieruchomości, rynki surowców, a także w inne fundusze inwestycyjne, instrumenty pochodne i udziały w innych spółkach niepublicznych. ASI może również udzielać pożyczek lub lokować nadwyżki na lokatach bankowych.
ASI dokonuje tych inwestycji zgodnie z przyjętą polityką inwestycyjną określającą sposób lokowania jej aktywów (art. 70b ust. 1 ustawy o funduszach). Polityka inwestycyjna oraz strategie inwestycyjne ASI są określane jej w dokumentach założycielskich oraz w dokumentach, w tym regulaminach, przyjętych przez zarządzającego ASI dotyczących działalności prowadzonej przez alternatywną spółkę inwestycyjną, zwanych dalej „regulacjami wewnętrznymi ASI” (art. 70b ust. 2 ustawy o funduszach).
W odróżnieniu od funduszy zamkniętych ASI nie obowiązują limity koncentracji portfela (art. 145. Strategia inwestycyjna i przedmiot lokat FIZ), co czyni z ASI realną alternatywę dla inwestycji w FIZ w sytuacji gdy ASI służyć ma jako pasywny wehikuł do trzymania aktywów w celu uniknięcia opodatkowania zysków kapitałowych na poziomie funduszu.

Czy ZASI lub ASI może prowadzić inną aktywność gospodarczą? Czy ZASI lub ASI może być zarejestrowana do VAT?

Wielu zarządzających ASI ma pytania czy ZASI lub ASI może świadczyć dodatkowe usługi i fakturować za nie swoich odbiorców. KNF wyjaśnia tą kwestię dając taką możliwość, gdy te czynności dodatkowe pozostają w związku z główną działalnością ZASI/ASI.

Nasza interpretacja tych objaśnień jest taka, że gdy ZASI lub ASI chce świadczyć np. usługi doradcze związane z poszukiwaniami inwestorów, budowaniem strategii marketingowej, świadczeniem usług księgowych lub sekretariatu korporacyjnego dla swoich spółek portfelowych, to w myśl wyjaśnień KNF może podejmować taką działalność. W takim wypadku kwestia podatkowa, która pozostaje do rozstrzygnięcia sprowadza się do tego czy ASI świadczyć będzie te usługi bez dodatkowego wynagrodzenia korzystając w długim okresie na wzroście wartości spółek portfelowych jako ich inwestor. Czy też wystawiać będzie na nie odrębne faktury VAT. 

O ile czynności zarządzania ASI korzystają ze zwolnienia z VAT w myśl art. 43 ust. 1 pkt 12 ustawy o VAT, o tyle w przypadku odpłatnego świadczenia tych usług dodatkowych dla spółek portfelowych ASI lub innych podmiotów zaangażowanych w główną działalność ASI (np. ko-inwestorów), konieczne będzie wystawianie faktur z VAT, co wiązać się musi z rejestracją ZASI lub ASI do VAT jako czynny podatnik VAT. W przypadku ZASI, który dokonuje refakturowania ASI tytułem opłaty za zarządzanie na stawce ZW świadczenie usług dodatkowych na stawce 23% komplikować będzie model rozliczeń gdyż wymuszać będzie tzw. proporcję VAT.

To powoduje, że zarządzający ASI chcąc uniknąć takiej komplikacji modelu rozliczeń na gruncie VAT rzadko decydują się na takie rozwiązanie i najczęstszym praktycznie stosowanym podejściem jest utworzenie spółki która ma rolę doradczą i która zarejestrowana jest jako czynny podatnik VAT i to przez nią świadczone są usługi dodatkowe świadczone do spółek portfelowych, ko-inwestorów lub inwestorów.

Zgodnie z art. 8a ust. 3 Ustawy „wyłącznym przedmiotem działalności alternatywnej spółki inwestycyjnej, z zastrzeżeniem wyjątków określonych w ustawie, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną”. Zgodnie z tym przepisem wyłącznym przedmiotem działalności alternatywnej spółki inwestycyjnej, z zastrzeżeniem wyjątków określonych w ustawie, jest zbieranie aktywów od wielu inwestorów w celu ich lokowania w interesie tych inwestorów zgodnie z określoną polityką inwestycyjną. Zgodnie z objaśnieniami KNF redakcja tego przepisu wskazuje, iż dopuszczalne jest podejmowanie dodatkowych działań nie mieszczących się wprost w ramach działalności inwestycyjnej, jeżeli taki obowiązek wynika z przepisów szczególnych. Tym samym, zgodnie z przepisami szczególnymi, prowadzenie działalności inwestycyjnej może wiązać się z koniecznością podjęcia dodatkowych czynności, określonych w przepisach szczególnych, niemniej czynności te muszą pozostawać w związku z główną działalnością jaką jest działalność inwestycyjna.

Czym jest Rejestr Zarządzających ASI

Rejestr zarządzających ASI to oficjalny i publicznie dostępny spis podmiotów, które uzyskały wpis do rejestru Zarządzających Alternatywnymi Spółkami Inwestycyjnymi (ASI) prowadzony przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF). W rejestrze tym znajdują się informacje na temat zarządzających ASI, w tym nazwy zarządzającego ASI oraz nazwy zarządzanych przez niego ASI, ich adresy siedziby oraz historia zmian danych rejestrowych. Zasady uzyskiwania wpisu do rejestru, zakres danych wpisanych do niego oraz zasady monitorowania i wykreślania z niego podmiotów są regulowane przepisami ustawy o funduszach inwestycyjnych.
Rejestr dostępny jest publicznie pod adresem: https://zasi.knf.gov.pl