Opodatkowanie fundacji rodzinnej – perspektywa CIT, jak i PIT

Opodatkowanie CIT

Co do zasady fundacja rodzinna korzysta ze zwolnienie podmiotowego w zakresie CIT na podstawie art. 6 ust. 1 pkt. 25 ustawy o CIT do momentu wypłat transferowych. Innymi słowami oznacza to, że fundacja rodzinna działa podobnie jak CIT estoński, beneficjenci są zwolnieni z obowiązku płacenia podatku dochodowego aż do momentu wypłaty zysków.

Ze zwolnienia fundacja może korzystać tylko w zakresie działalności określonej w art. 5 ustawy o fundacjach rodzinnych to jest:

• zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia,
• najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia,
• nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze,
• udzielania pożyczek,
• obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej,
• produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych z własnych zasobów,
• gospodarki leśnej.

Wszelka inna aktywność obciążona jest podatkiem CIT w wysokości 25% rozliczanym na zasadach ogólnych bez możliwości skorzystania ze zwolnień i odliczeń dostępnych dla klasycznych form prowadzenia działalności. W rezultacie prowadzenie działalności operacyjnej poprzez fundację rodzinną skutkuje wyższymi obciążeniami podatkowymi niż przy alternatywnych formach działalności i po prostu się nie opłaca.

Jeśli Fundacja rodzinna prowadzi działalność zgodnie ze wskazanym powyżej katalogiem, to należy wspomnieć, że obok niewątpliwych zalet, wadą podmiotu zwolnionego z CIT jest brak możliwości odliczenia kosztów, co sprawia, że fundacje rodzinne nie są najlepszym miejsce do ponoszenia kosztów, które w innych formach mogą pomniejszać koszty uzyskania przychodów np. w spółkach, które są własnością fundacji.

Opodatkowanie CIT pojawia się w fundacjach zgodnie z art. 24q ustawy o CIT w momencie realizacji wypłat z fundacji takich jak:

• transfery do beneficjentów,
• zwrot mienie w związku z rozwiązaniem fundacji,
• świadczenia w postaci ukrytych zysków.

Co ważne podatek jest określony ryczałtowo na poziomie 15%, a podstawą opodatkowania jest wartość transferowanego mienia. Takie rozliczenia podatku CIT sprawia, sumaryczny wypływ z fundacji dla hipotetycznej wypłaty 100 PLN jest równy 115 PLN (1,15 * 100), a nie 117,65 PLN (100/0,85) jak można wskazywać logika liczenia wyniku brutto/netto. Jest to miły ukłon w stronę beneficjentów fundacji. Więcej o Fundatorach w artykule „Beneficjenci fundacji rodzinnej”

Opodatkowanie PIT w fundacji rodzinnej

Przychody uzyskane w ramach środków przekazanych przez fundację rodzinną podlegają ryczałtowemu podatkowi PIT, który może przybierać trzy wartości w zależności od sytuacji rodzinnej beneficjenta względem fundatorów.

• 0% dla osób z zerowej grupy pokrewieństwa względem fundatorów, to jest: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę.
• 10% dla osób z I i II grupy pokrewieństwa względem fundatorów, to jest: zięcia, synową, teściów, zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych.
• 15% dla pozostałych osób.

Co ważne określając wysokość podatku nie tylko ważna jest stawka opodatkowania, ale również wartość wkładów wniesionych przez poszczególnych fundatorów, bowiem zgodnie z art. 21 ust. 49 ustawy o PIT, rozliczenie jest zależne od proporcji wkładów poszczególnych beneficjentów do fundacji rodzinnej.  Kluczowy cytat z ustawy jak niżej:

„Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 157, stosuje się do części przychodów:

….

• beneficjenta będącego fundatorem albo osobą będącą w stosunku do fundatora osobą, o której mowa w art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn

 – odpowiadającej proporcji, o której mowa w art. 27 ust. 4 ustawy z dnia 26 stycznia”

Ideą przy tworzeniu fundacji rodzinnej jest sukcesja pokoleniowa, to znaczy, że jeśli fundatorzy pozostawali względem siebie w zerowej grupie pokrewieństwa (modelowo mąż i żona), to dla ich zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki itp.) stosowana jest stawka PIT wynosząca 0%.

Sytuacja komplikuje się, gdy pomiędzy fundatorami nie występują formalna więź np. brak małżeństwa. Dla przykładu przyjmijmy, że partnerzy (zarówno fundatorzy, jak i beneficjenci) wnoszą do fundacji po 50% aktywów. W takim scenariuszu wypłata, środków dla każdego z nich będzie wymuszała naliczenia 15% podatku PIT od połowy otrzymanego świadczenia, czyli efektywnie 7,5% obciążenia całości wypłaty do beneficjentów na gruncie PIT.

Jeśli partnerzy posiadają wspólnego potomka pewnym rozwiązaniem jest wypłata świadczeń dla dziecka, które z racji powiązania z oboma fundatorami korzysta z 0% stawki PIT dla całości świadczenia.

W zakresie PIT należy wskazać, że płatnikiem potencjalnego podatku PIT jest fundacja i to ona winna rozliczyć te transfery z wykorzystaniem formularza PIT8-AR, a środki przekazane do beneficjentów winny być przekazane po potrąceniu wszystkich podatków.

Efektywne opodatkowanie fundacji rodzinnej

Zakładając 50% udział wkładów do fundacji od podmiotów niepowiązanych, co skutkuje 7,5% podatkiem PIT, struktura obciążeń podatkowych jest zgodna z poniższym schematem.