Wycena portfela ASI na koniec roku

Jedną z czynności związanych z zamknięciem roku w Alternatywnej Spółce Inwestycyjnej jest proces przeszacowania wartości jej portfela inwestycji. Jest to o tyle istotne, że ASI są zobligowane do stosowania rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych, co nakłada na nie obowiązek corocznej wyceny.

Definicja Aktywów finansowych

Zgodnie z tą regulacją „aktywa finansowe, w tym zaliczone do aktywów instrumenty pochodne, wycenia się nie później niż na koniec okresu sprawozdawczego, w wiarygodnie ustalonej wartości godziwej”. Tu jednak napotykamy na problem bowiem, z uwagi specyfiką rynku niepublicznego, określenie wartości godziwej w przypadku inwestycji Venture Capital jest wysoce problematyczne.

Zamknięcie roku i obowiązek wyceny aktywów na portfelu funduszu VC

Temat przeszacowania portfela jest kluczowym elementem poruszanym podczas obowiązkowego audytu rocznego sprawozdania finansowego Alternatywnej Spółki Inwestycyjnej. Zawodowy sceptycyzm wymagany od audytorów może prowadzić do przyjęcia konserwatywnych założeń co do wartości portfela, a to w krańcowych przypadkach może powodować nadużywanie odpisów, wycenę po wartości aktywów netto, czy utrzymywania wartości inwestycji w wartości nabycia, czyli metod wyceny dominujących w przypadku klasycznych podmiotów produkcyjnych bądź usługowych. Tu jednak mówimy o działalności inwestycyjnej, więc dla części zarządzających takie podejście jest nieakceptowalne z uwagi na kreowany przekaz do inwestora (brak dodatniego przeszacowania, przy istotnej bazie kosztowej, jednoznacznie wskazuje na stale ujemne wyniki finansowe, przeplatane zyskami z lat, w których realizowane są zyskowne wyjścia z inwestycji).

Przyjęty rynkowy standard wyceny 

Pewnym konsensusem rynkowym na polskim rynku Venture Capital jest zaproponowana przez PFR metodologia wyceny aktywów nienotowanych na aktywnym rynku, która dzieli inwestycje udziałowe na trzy etapy:

• Cena nabycia – gdy brak jest bardziej aktualnych informacji o przedmiocie wyceny, niż wynikałoby to z zawartej transakcji;
• Skorygowana cena transakcyjna – gdy na skutek czynników wewnętrznych lub zewnętrznych, wartości inwestycji odbiega obecnie od warunków ostatniej miarodajnej rundy inwestycyjnej;
• Dedykowany model wyceny – gdy spółka posiada odpowiednią historię wyników oraz operacyjny model działania.

Z uwagi na plastyczność i łatwość w implementacji, dużym zainteresowaniem wśród funduszy Venture Capital cieszy się model skorygowanej ceny transakcyjnej. Należy jednak wskazać, na przyjęte ramy czasowe dla jego stosowania, które choć są zmienne, to modelowo zostały określone na 24 miesiące. Termin ten nabiera znaczenia, bowiem właśnie mijają dwa lata od wprowadzenia tej metodologii i może okazać się, że część z zarządzających będzie zobligowania do przygotowania dedykowanych modeli wyceny dla posiadanego portfela lokat.
Jest to zadanie o tyle niebanalne, że należy pogodzić niejednokrotnie sprzeczne stanowiska zarządzających i inwestorów (którym z definicji zależy na wzroście wartości portfela) oraz audytorów (którzy chętniej widzą odpis niż aprecjację wartości), dlatego przełom roku warto wykorzystać na:

• weryfikację zapisów polityki rachunkowości w zakresie przeszacowania aktywów;
• dobór sposobu wyceny dla poszczególnych inwestycji;
• weryfikację kompletności dokumentacji transakcyjnej;
• weryfikację zarejestrowanych zmian w strukturze kapitałowej dla przeprowadzonych inwestycji;
• przegląd i aktualizację modeli wyceny stosowanych w ubiegłych okresach;
• pozyskanie danych wsadowych do modeli wyceny.

Takie czynności pozwolą lepiej przygotować się do sporządzenia i badania sprawozdania finansowego, nad którymi prace w działach księgowych startują już na początku pierwszego kwartału 2022 r.