Znaczenie ESG w funduszach PFR Ventures

Coraz większego znaczenia na rynku zbiorowych form inwestowania nabiera inwestowanie odpowiedzialne społeczno-ekonomicznie (ESG). Trend ten także dotyczy krajowego rynku Venture Capital. PFR Ventures w opublikowanych Term Sheetach dla poszczególnych programów inwestycyjnych wskazano, że jego wymaganiem jest monitorowanie i raportowanie czynników zrównoważonego rozwoju zgodnie z standardem Invest Europe.

Dyrektywa SFDR

Należy wskazać, że nadrzędną regulacją w zakresie raportowania ESG dla branży inwestycyjnej jest rozporządzenie SFDR  określające wymogi jakie musi spełnić dany produkt, aby mógł on być określany mianem funduszu ESG.

Zgodnie z omawianą metodologią wprowadzono trzy typy funduszy:

• Fundusze klasyczne – (brak zgodności z ideą ESG)
• Fundusze promujące aspekt ESG (light green) – art. 8 rozporządzenia SFDR
• Fundusze ESG (dark green) – art 9 rozporządzanie SFDR

Należy w tym miejscu dodać, że aby posługiwać się w komunikacji etykietą ESG należy wypełnić wymogi art 8 lub 9 rozporządzenia SFRD. Co ważne w ramach dystrybucji produktów finansowych podmioty zarządzające winny komunikować inwestorom klasyfikację poszczególnych produktów inwestycyjnych, co sprawia, że nawet fundusze klasyczne nieprzejawiające zainteresowania w prowadzeniu inwestycji powiązanych z ESG muszą ten fakt klarownie komunikować uczestnikom rynku.

Należy wskazać, że stosowanie dyrektywy SDFR przez fundusze wymaga, możliwości prowadzenia efektywnej polityki inwestycyjnej obejmujące instrumenty finansowe (dłużne i udziałowe), dla których dostępne są informacje dotycząca ESG. Na chwilę obecną na rynku polski politykę informacyjną w zakresie ESG prowadzą praktycznie wyłącznie spółki publiczne z głównego parkietu. To w rezultacie powoduje, że funduszami ESG stają się podmioty, lokujące aktywa w akcje lub instrumenty dłużne podmiotów publicznych bądź w jednostki uczestnictwa funduszy zagranicznych, które same są już zgodne z ideą ESG. Nie obserwujemy na rynku funduszy inwestujących w przedsiębiorstwa niepubliczne, a posiadających status funduszy ESG, chlubnym wyjątkiem może być fundusz Simpact 2.0.

Kompleksowe zmiany w raportowaniu ESG

Wytyczne UE, w zakresie klasyfikacji jako fundusz ESG, są bardzo wymagające i należy na chwilę obecną odczytywać je jako drogowskaz w zakresie prowadzenia polityki inwestycyjnej, która według założeń będzie ewoluowała w stronę standardu rynkowego. Tym bardziej, że regulacje SFDR są jednym z elementów budowania mechanizmów prywatnego finansowania zielonej transformacji. Ważną zmianą będącą dopełnieniem obowiązków wynikających z SFDR jest dyrektywa CSRD, która z jednej strony istotnie poszerza krąg podmiotów zobligowanych do raportowania ESG (w tym także o duże spółki niepubliczne), a z drugiej wprowadza kwantyfikowalność metryk powiązanych z ESG. W rezultacie tej zmiany podmioty operujące w branży inwestycyjnej otrzymają dane, na podstawie których możliwe będzie prowadzenie świadomej polityki ESG.  Należy jednak jasno powiedzieć, że proces projektowany z perspektywy Brukseli jest adekwatny dla dużych podmiotów operujących na dojrzałych rynkach kapitałowych, co niekoniecznie ma zastosowanie do polskiego rynku VC.

Standardy Invest Europe

Mając świadomość ograniczonych możliwości zastosowania pełnego wymogu ESG zgodnego z SFDR, a jednocześnie nie zamykając się na klarownie dostrzegalne zmiany w percepcji uczestników rynku, organizacje branżowe przedstawiają standardy, które umożliwiają wprowadzenie aspektów ESG w zarządzanie funduszem VC, bez przyjmowania formalnych ram narzuconych rozporządzeniem SFDR. Jednym z takich standardów jest Invest Europe ESG Reporting Guidelines (https://www.investeurope.eu/invest-europe-esg-reporting-guidelines/esg-reporting-template/), który umożliwia podmiotom zaklasyfikowanym jako fundusze nieuprawnione do stosowania słowa ESG w nazwie, wskazanie uczestnikom rynku zaangażowania w tematykę ESG.

Udostępniony przez Invest Europ materiał przedstawia kompleksowe podejście do wdrożenia raportowania ESG w organizacji jak również w spółkach portfelowych. Nam jednak najważniejszym wydaje się katalog danych, które fundusz pozyskuje od spółek portfelowych oraz zestaw danych które opisują samo działanie funduszu. Co warte podkreślenia w przypadku obu tych zestawów danych są dwa zakresy: minimalny i rozszerzony. Prawo do możliwości komunikacji zgodności ze standardem uzyskuje się po spełnieniu minimalnych standardów.

Ujawnienia na poziomie spółki portfelowej

Zgodnie z przyjętym schematem raportowym spółki portfelowy na bazie rocznej powinny przygotowywać informacje obejmującą między innymi:

• informacje o posiadaniu polityk ESG, także tych specyficznych dla wybranych obszarów;
• liczbę pracowników;
• liczbę incydentów ESG;
• ślad węglowy;
• wykorzystanie energii elektrycznej;
• zatrudnienie kobiet;
• liczbę nowozatrudnionych pracowników;
• wskaźniki rotacji;
• informacje o stosowaniu ankiet pracowniczych.

Pomimo, że standard zezwala na pominięcie nieistotnych sekcji, to należy wskazać, że zakres ujawnień w wersji minimalnej może być dla spółek portfelowych problematyczny, bowiem ilość przekazywanych informacji jest zbliżona do 50 pozycji, zakres raportowania obejmuje również dane porównywalne. Należy wskazać, że zakres ujawnień w ramach kompleksowego raportowania sugerowanego przez standard jest istotnie szerszy.

Ujawnienia na poziomie funduszu VC

Ujawnienia na poziomie funduszu dotyczą dwóch aspektów – informacji zagregowanej o składzie portfela oraz informacji o samym funduszu.

Jeśli chodzi informację zbiorczą o portfelu to zakres ujawnień wymaga wypełnienia 80 pól per spółka oraz agregacji dla wybranych danych. Pomimo, że nie wszystkie dane będą pozyskane, to jest to ilość bardzo istotna z perspektywy funduszu posiadającego kilka/kilkanaście inwestycji.

Jeśli chodzi o ujawnienia na poziomie samego funduszu, to są to w przeważające części informacje opisujące podejście do tematów ESG z perspektywy procesowej, co jest zgodne z modelem działania funduszy VC, gdzie kluczową informacją jest informacja dotycząca specyfiki portfela inwestycyjnego.

Problemy raportowe

Proces raportowania zgodnie z przytoczonym standardem może rodzić problemy operacyjna na poziomie funduszu, z uwagi na nieprzygotowania spółek portfelowych do tego typu sprawozdawczość. Na plus należy wskazać, że proces ten najpewniej będzie realizowany raz do roku.

Analizując problematyczność procesu po stronie spółek portfelowych należy wskazać, że founderzy nie posiadają na chwilę obecną kompetencji i narzędzi w zakresie wdrożenia procesów operacyjnych i raportowych w zakresie ESG, gdzie zakres raportowania może być nawet szerszy niż obecnie stosowany dla części spółek giełdowych.

Można domniemywać, że fundusze z racji korzyści skali, będą przygotowywać pakiety proceduralne ESG dla swoich spółek portfelowych, które z uwagi na narzuconą formę, mogą być martwymi zapisami zalegającymi jedynie w korporacyjnych segregatorach.

Udostępniony przez Invest Europe zbiorczy plik Excel, który zawiera kompleksowy zakres raportowania (plik ten najpewniej będzie przekazywany do spółek portfelowych jako plik operacyjny), nie jest stworzony do automatycznego uzupełniania (zawiera formatowania, puste wiersze, scalone komórki, brak całościowej formy tabeli).

Po stronie funduszu problematycznym będzie proces ujednolicenia i agregacji danych, który biorąc pod uwagę ilość spółek w portfelu oraz narzuconą przez inwestora formę raportowania, która może być nadmiarowa z perspektywy spółki portfelowej, może powodować przerzucenie odpowiedzialności za jakość i kompletność raportowanych na fundusz.

Podsumowanie

Należy wskazać, że ogólny kierunek zmian został już nakreślony, a ostateczny zakres raportowania będzie wypadkową ustaleń przy podpisywaniu umowy pomiędzy zespołem zarządzającym, a PFR Ventures. Co ważne wypracowany standard raportowy będzie spójny w ramach wszystkich funduszy, które przystąpią do programów PFR Ventures. Co więcej z uwagi na rolę programu PFR Ventures na krajowym rynku VC, można domniemywać, że wypracowany standard raportowania będzie benchmarkiem dla całego rynku.

W ramach Genprox już teraz pracujemy w trybie szkoleniowym ze startupami w celem uświadomienia nowych obowiązków oraz wdrożenia niskonakładowego sposobu na uwzględnienie wymogów raportowych narzuconych przez standard Invest Europe. Dodatkowo niezależnie od finalnego formatu raportowego ustalonego pomiędzy PFR Ventures, a zespołami zarządzającymi, będziemy oferować naszym klientom platformę umożliwiającą zbieranie, agregowanie i przekazywanie danych, tak aby nowy obowiązek raportowy nie generował istotnej dodatkowej pracy po stronie zespołów zarządzających.