Wycena przedsiębiorstwa – czym jest i w jakim celu się ją przeprowadza?

Jaka jest definicja wyceny firmy? Dlaczego wycena wartości przedsiębiorstwa czy zorganizowanej jej części jest tak ważna? Kiedy jest wręcz nieodzowna? W niniejszym artykule opisujemy, jak dokładnie przebiega proces wyceny firmy. Przyglądamy się przy tym poszczególnym składowym, które brane są pod uwagę w tym procesie i przedstawiam trzy podstawowe metody wyceny przedsiębiorstw.

Chcesz dowiedzieć się więcej? Zapraszamy do lektury materiału przygotowanego przez naszych specjalistów.

Wycena przedsiębiorstwa — co to?

O wycenach przedsiębiorstw usłyszeć można coraz częściej. W oczy szczególnie rzucają się te, które opiewają na gigantyczne kwoty, a które dotyczą spółek małych, a czasem wręcz, dopiero raczkujących, start-upów. Na czym więc polega wycena firmy? Oto definicja.

Definicja wyceny przedsiębiorstwa

Wycena przedsiębiorstwa to proces pozwalający na określenie aktualnej wartości firmy przy użyciu odpowiednio dobranych, obiektywnych miar. Miarami tymi, w zależności od sytuacji i potrzeby, mogą być na przykład:

• Posiadane przez daną spółkę aktywa i zobowiązania;
• Zdolność do generowania dodatnich przepływów pieniężnych;
• Wskaźniki finansowe porównawczych podmiotów gospodarczych.

Przy wycenie przedsiębiorstwa czy wycenie start-upu wzięte powinny być przy tym takie aspekty jak:

1. Cel tej wyceny i potrzeby jej ostatecznych odbiorców;
2. Czas do przeprowadzenia;
3. Podmiot, który tego dokona;
4. Koszt.

W jakim celu i kiedy dokonuje się wyceny przedsiębiorstwa?

Są wydarzenia, w obliczu których przedsiębiorcy stają przed koniecznością ustalenia wartości godziwej prowadzonego biznesu. Co to za sytuacje?

Przedstawiamy listę, która jest o tyle istotna, że to właśnie konkretny cel w bardzo silny sposób wpływa na cały proces dochodzenia do szacunkowej wartości całej firmy bądź jej zasadniczej części.

1.  Wycena przedsiębiorstwa do sprzedaży

Przedsiębiorca, który planuje sprzedać prowadzony przez siebie biznes, już przed transakcją powinien wiedzieć, ile jest on wart. Bez tego naraża się bowiem na sprzedaż nieefektywną i nieopłacalną, a w skrajnym wypadku po prostu jej brak.

2.  Podwyższenie kapitału lub umorzenie akcji przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwo planujące emisję nowych akcji lub umorzenie akcji już istniejących musi wiedzieć, jak je poprawnie wycenić. Wycena ta, aby została rynkowo określona, wynikać powinna z kolei z wartości samej firmy.

3.  Wycena do sprawozdania finansowego

Obowiązek sporządzania corocznych sprawozdań finansowych, a więc dokumentów informujących o działalności danego przedsiębiorstwa pod kątem finansowym, spoczywa na sporej części, działających w naszym kraju, firm.

Brak wiedzy o wycenie spółki w zasadzie uniemożliwia przy tym poprawne sporządzenie takiego sprawozdania.

4.  Wycena przed pozyskaniem finansowania lub kredytu

Naturalne jest, że firmy poszukują środków, dzięki którym będą mogły osiągnąć określone cele. Jedną z możliwości uzyskania takiego finansowania jest sięgnięcie po kredyt lub pożyczkę.

Wycena przedsiębiorstwa dla ewentualnego pożyczkodawcy stanowi przy tym bardzo ważny wskaźnik bezpieczeństwa, który obrazuje zdolność firmy do spłaty zaciągniętego zobowiązania.

 5.  Wycena na cele podatkowe

Wycena przedsiębiorstwa w niektórych jurysdykcjach podatkowych wpływa także na ustalenie określonych podatków (np. podatku od nieruchomości czy podatku od spadków i darowizn). Kluczowa jest również w przypadku fuzji i przejęć.

6.  Wycena spółki w postępowaniach cywilno-prawnych, upadłościowych lub likwidacyjnych

Wycena majątku (również tego firmowego) bardzo istotna jest także w przypadku takich postępowań jak:

• Postępowania cywilnoprawne (np. rozwodowe);
• Postępowania upadłościowe;
• Postępowania likwidacyjne.

Jednym z celów tych postępować jest bowiem konieczność zaspokojenia wierzycieli. Dokonana wycena przedsiębiorstwa pozwala przy tym dokonać sprawiedliwego podziału firmowego majątku.

Jak przebiega proces wyceny przedsiębiorstwa?

Proces wyceny przedsiębiorstwa to proces wieloetapowy i kompleksowy, który wymaga starannego i przemyślanego działania, a także zebrania oraz zaawansowanej analizy dużej liczby danych.

Pomimo że może przy tym wykorzystywać różne metody wyceny przedsiębiorstw, to zawsze powinien mieć pewną, określoną strukturę, która zagwarantuje uzyskanie jak najbardziej wiarygodnych wyników.

Jaka to struktura? Poniżej przedstawiamy ją w formie ramowego planu poprawnie wykonanego procesu wyceny przedsiębiorstwa:

1. Zebranie kompleksowych informacji (w tym także na temat specyfiki branży, w jakiej firma działa, jej strategii działania oraz najważniejszych zasobów i sposobu ich wykorzystywania);
2. Analiza historii finansowej (a więc badanie historycznych wyników działalności – zarówno tej operacyjnej, jak i finansowej, ale także poszczególnych składowych, takich jak: przychody, koszty czy przyjmowane marże);
3. Szacowanie perspektyw biznesowych (ocena planów rozwoju, prognoz wzrostu, zmian i inwestycji);
4. Porównanie firmy z innymi przedsiębiorstwami działającymi na tym samym rynku;
5. Wykorzystanie konkretnej metody (a najlepiej metod!) wyceny przedsiębiorstwa;
6. Ostateczna wycena.

Kto dokonuje wyceny przedsiębiorstwa?

Proces wyceny przedsiębiorstwa, pomimo że jest procesem wieloaspektowym i co do zasady, skomplikowanym, zasadniczo może zostać przeprowadzony przez każdą osobę, która posiada do tego odpowiednie kwalifikacje i wie, jak to zrobić.

Wybór takiej osoby jest jednak o tyle kluczowy, że w sposób bezpośredni wpływać będzie na samą wycenę przedsiębiorstwa i jej poprawność – co z kolei może przełożyć się na przyszłość firmy i osób, które są z nią w jakiś sposób powiązane.

Warto więc zrobić to dobrze i postawić na rozwiązania sprawdzone oraz wysoce specjalistyczne. Na co w takim razie zwrócić uwagę przy wyborze podmiotu do wyceny firmy? Oto krótka lista pozytywnych kryteriów:

1. Uprawnienia doradcy inwestycyjnego;
2. Kwalifikacje biegłego rewidenta;
3. Międzynarodowe certyfikaty i kwalifikacje z dziedziny finansów;
4. Finansowe wykształcenie akademickie;
5. Udokumentowane doświadczenie w sporządzaniu wycen;
6. Doświadczenie zawodowe w firmach audytorskich oraz doradczych.

Składniki wyceny przedsiębiorstwa

Składniki wyceny przedsiębiorstwa to elementy, które analizowane są przy ustalaniu wartości całej firmy lub jej zorganizowanej części. Na co więc zwraca się uwagę w trakcie procesu wyceny?

1. Aktywa trwałe

Aktywa trwałe to składniki majątku firmy, które mają charakter długoterminowy, a więc używane są w działalności przez okres dłuższy niż rok. Mają kluczowe znaczenie przy dokonywaniu wyceny wartości przedsiębiorstwa, a mogą nimi być na przykład:

• Budynki;
• Grunty;
• Maszyny;
• Pojazdy;
• Patenty;
• Należności długoterminowe;
• Inwestycje długoterminowe.

2. Aktywa obrotowe

Aktywa obrotowe to z kolei krótkoterminowe składniki majątku firmy, które wykorzystywane są w jej bieżącej działalności.

Jakie są przykłady aktywów obrotowych?

• Zapasy;
• Należności krótkoterminowe od klientów;
• Aktywa pieniężne, które mają być zbyte lub wystawione do sprzedaży w ciągu najbliższych 12 miesięcy (są to na przykład posiadane akcje i udziały).

3. Kapitał własny

Kolejny składnik wyceny przedsiębiorstwa to oczywiście kapitał własny firmy, a więc różnica między wartością posiadanych przez nią aktywów (w tym zarówno aktywów trwałych, jak i aktywów obrotowych) a wartością zaciągniętych zobowiązań.

4. Dochody

Dochody to z kolei różnica pomiędzy przychodami a kosztami przedsiębiorstwa. Jest to kolejna bardzo istotna składowa, która brana jest pod uwagę przy dochodzeniu do wyceny spółki. Ważne są przy tym nie tylko zyski netto, ale także przepływy pieniężne oraz wynik operacyjny.

5. Wartość rynkowa

Wartość rynkowa firmy to wartość, która wynika z cen, po jakich inwestorzy gotowi są kupić bądź sprzedać akcje lub udziały spółki na otwartym rynku. Kryterium temu obiektywności dodają obecne siły popytu i podaży.

Podstawowe metody wyceny przedsiębiorstwa

Powyżej wymienione składowe wyceny przedsiębiorstw dobrze obrazują, na co w tym procesie położony jest nacisk. Specjaliści, którzy w nim uczestniczą, do przetworzenia tych danych potrzebują przy tym sporej wiedzy, doświadczenia oraz sprawdzonych narzędzi. Narzędziami tymi są metody wyceny przedsiębiorstwa. Co do za metody i na czym polegają?

Metoda kosztowa

Pierwsza metoda, a więc metoda kosztowa (czasem nazywana także metodą majątkową), opiera się na księgowej (lub rynkowej) wartości aktywów spółki (a więc tego, co firma posiada) po odjęciu od niej wszystkich zobowiązań.

Metoda majątkowa zasadniczo dąży więc do obliczenia wartości firmy w bilansie. Wartość firmy w bilansie to z kolei czynnik, który może naprawdę sporo powiedzieć i który jest bardzo ważny – szczególnie w kontekście przedsiębiorstw, co do których planowana jest w przyszłości sprzedaż lub likwidacja.

Podejście to sprawdza się też dobrze w przypadku firm, które co prawda nie generują stałych przepływów pieniężnych, ale posiadają spore inwestycje.

Pomimo powyższego, metoda kosztowa związana jest niestety z kilkoma poważnymi wadami i wyzwaniami.

Jednym z nich jest występująca często różnica pomiędzy wartością księgową, wartością godziwą a wartością rynkową niektórych składników majątku. Różnica ta wynika przede wszystkim z problemu, jaki pojawia się przy szacowaniu wartości niematerialnych i prawnych. Tego typu aktywa nie zawsze w całości (a czasem nawet w części!) ujęte są bowiem w bilansie spółek. Ich rynkowa wycena stanowi więc prawdziwe wyzwanie, z którym mierzą się podmioty na całym świecie.

Metoda majątkowa, pomimo jednak tego, że nie jest idealna – ma swoje wyraźne plusy i przykłady zastosowań. Nie jest to przy tym na szczęście jedyna efektywna metoda wyceny przedsiębiorstw.

Metoda dochodowa

Drugą metodą jest bowiem metoda dochodowa, która opiera się na założeniu, że podstawą wartości danego biznesu jest jego zdolność do generowania dodatnich przepływów pieniężnych, czyli dochodów.

W metodzie tej prognozuje się więc jakie przepływy pieniężne osiągnie dana firma w przyszłości, a następnie dyskontuje się je, aby określić ich wartość obecną. Opieramy się tu przy tym na dwóch składowych: konkretnej wizji przyszłych dochodów oraz określonym horyzoncie czasowym.

Takie podejście, ukazujące możliwą przyszłość rozwoju przedsiębiorstwa, może dostarczyć niezwykle cennych wskazówek szczególnie dla inwestorów (którzy analizują wsparcie konkretnej firmy) oraz zarządu, którego decyzje mogą na przyszłość tą wpływać.

Metoda dochodowa występuje przy tym w kilku wariantach, wśród których wymienić należy:

1. Metodę zdyskontowanych przepływów pieniężnych (czyli metodę DCF) – która opiera się na wartości wewnętrznej przedsiębiorstwa i w której podmiot dokonujący wyceny prognozuje przyszłe przepływy pieniężne spółki, dyskontując je do wartości bieżącej według średniego ważonego kosztu kapitału (czyli tak zwanego WACC);
2. Metodę zdyskontowanych dywidend – która stosowana jest jednak tylko dla firm, które wypłacają dywidendę i których zyski pokrywają się z przepływami pieniężnymi z działalności operacyjnej;
3. Metodę zdyskontowanych zysków – która może być wykorzystana, gdy zyski firmy pokrywają się z osiąganymi przepływami pieniężnymi z prowadzonej działalności.

Z powyższych metod najczęściej wykorzystywaną i najbardziej szczegółową jest przy tym metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych. Pozwala ona bowiem prognozować wartości na podstawie różnych scenariuszy, a także przeprowadzić analizę wrażliwości. Potrzebuje ona jednak bardzo szczegółowych danych, których brak lub niska jakość – doprowadzić mogą do błędnych wyników.

Metoda porównawcza

Trzecia grupa metod analizowanych w niniejszym wpisie to metody porównawcze, nazywane również metodami mnożnikowymi. Na czym polegają? Jak sama nazwa wskazuje: na porównywaniu badanej firmy z innymi, podobnymi podmiotami gospodarczymi.

Porównanie to następuje przy tym poprzez analizę najważniejszych wskaźników finansowych, takich jak:

1. P/E (czyli wskaźnik atrakcyjności akcji spółki, który obliczany jest poprzez podzielenie ceny rynkowej jednej akcji przez zysk netto, który przypada na jedną akcję);
2. EV/EBITDA (czyli wskaźnik mówiący o pokryciu zysku (przed opodatkowaniem, oskładkowaniem i amortyzacją wartością firmy).

Niepodważalnym plusem metody porównawczej, przez który jest ona bardzo często wykorzystywana, jest łatwość dostępu do danych i prostota obliczeń, która nie wymaga uwzględniania subiektywnych prognoz. Problem powstaje tu jednak, gdy spółek porównywalnych jest zbyt mało (może wydarzyć się tak na przykład wtedy, gdy analizowany biznes jest w jakimś sensie niepowtarzalny lub pionierski). Brak wystarczającej liczby danych jakościowych jest bowiem nie do przeskoczenia.

Wycena firmy dokonana przy użyciu metod porównawczych ma jeszcze jedną ułomność. Jest nią mogące wystąpić zniekształcenie spowodowane zewnętrznymi czynnikami, takimi jak koniunktura gospodarcza czy sytuacja danej branży. Nie wszystkie tego typu problemy można bowiem rozwiązać przy użyciu efektu skali (czyli przeanalizowaniu dużej liczby porównywalnych spółek).

PODSUMOWANIE

Zadanie, jakim jest wycena spółki, wycena start-upu czy wycena zorganizowanej części przedsiębiorstwa to wyzwanie, przed którym stają właściciele firm oraz inwestorzy. Nie jest to przy tym zadanie proste. Wymaga bowiem umiejętnego zebrania i przeanalizowania bardzo wielu informacji oraz danych, a także zastosowania szeregu dopasowanych do danej sytuacji narzędzi i metod wyceny przedsiębiorstw.

Od poprawności wyceny firmy zależy natomiast wiele — w tym także przyszłość samego badanego podmiotu oraz osób z nim związanych. Warto więc podejść do tego kompleksowo, z pełnym profesjonalizmem oraz zaangażowaniem. Gwarancją tego będą wykształceni, wykwalifikowani i doświadczeni specjaliści, których odnajdziesz w Genprox.

Jesteś zainteresowany naszą pomocą? Zapraszamy do kontaktu w celu omówienia szczegółów współpracy.

Zapoznaj się również z naszymi innymi publikacjami dotyczącymi wycen:

Jak wycenić spółkę w oparciu o wynik EBITDA?

Wycena spółki metodą DCF: na czym polega metoda dochodowa?

TOP7 Metod wyceny przedsiębiorstwa | Praktyczne przykłady

Metody wyceny startupu vs. przedsiębiorstwa | Inwestycja w startup od A-Z

Wycena lokat ASI

Wycena portfela funduszu VC(ASI)