Jak zabezpieczyć prawa udziałowe w umowie inwestycyjnej?

Na czym polegają uprawnienia osobiste w umowie spółki?

W ramach negocjacji umowy inwestycyjnej zarówno inwestorzy, jak i założyciele mogą zawrzeć szereg uprawnień osobistych w umowie spółki umożliwiających kontrolę nad m.in.:

• zmianą biznesplanu,
• wypłatą dywidendy,
• zaciąganiem zobowiązań,
• rozporządzeniem majątkiem,
• realizacją inwestycji,
• przekształceniem, rozwiązaniem, likwidacją spółki,

niezależnie od posiadanego udziału w kapitale spółki. Możliwość wynegocjowania preferencyjnych zapisów  w umowie spółki zależy od pozycji negocjacyjnej danego udziałowca.

Na polskim rynku Venture Capital istotną rolę pełnią podmioty powiązane ze Skarbem Państwa, które w ramach stosowanych polityk inwestycyjnych, oczekują przyznania dodatkowych uprawnień kontrolnych. Należy mieć świadomość, że w przypadku pozyskania tego typu inwestorów, należy liczyć się z koniecznością scedowania części z ww. uprawnień.

Czego dotyczą zapisy anty-rozwadniające?

W sytuacji nieposiadania dodatkowych uprawnień pewną rękojmię możliwości wywierania wpływu na decyzje w spółce stanowi posiadany udział w kapitale. O ile udział ten znany jest w chwili obecnej, o tyle w przyszłości może on się zmienić. Ma to szczególne znaczenie w przypadku przedsiębiorstw regularnie przeprowadzających rundy inwestycyjne.

W celu zabezpieczenia odpowiedniego udziału w kapitale i głosach wykorzystywane są klauzule anty-rozwadniające. Ich głównym, założeniem jest zabezpieczenie możliwości udziału obecnych właścicieli w kolejnych rundach, przeważnie na tożsamych warunkach z nowymi inwestorami.

Wskazane rozwiązanie umożliwia udział w kolejnych rundach na poziomie umożliwiającym zachowanie dotychczasowego udziału w kapitale i tym samym zabezpiecza możliwość wpływania na sprawy spółki.

Na czym polega prawo pierwszeństwa?

Często wykorzystywaną klauzulą w umowach inwestycyjnych jest prawo pierwszeństwa, które obliguje spółkę do oferowania nowych udziałów w pierwszej kolejności do dotychczasowych inwestorów. Dopiero w przypadku niezgłoszenia zainteresowania przez obecnych inwestorów spółka uprawniona jest do oferowania udziałów nowym inwestorom.

Podobnym rozwiązaniem jest prawo pierwokupu, które obliguje dotychczasowych wspólników do kierowania ofert sprzedaży udziałów do pozostałych inwestorów zaangażowanych w spółkę. Główną różnicą w porównaniu do prawa pierwszeństwa jest ograniczenie prawa pierwokupu do umów sprzedaży udziałów, a także możliwość podpisania warunkowej umowy sprzedaży udziałów z osobą trzecią, z zastrzeżeniem warunku zawieszającego, którym jest nieskorzystanie z prawa pierwokupu przez dotychczasowych inwestorów.

Powyższe rozwiązania zabezpieczają dotychczasowych inwestorów przed wpuszczeniem do spółki nowych inwestorów, którzy z różnych powodów mogliby nie być pożądani.

Jakie są korzyści z lock-upu?

Lock-up polega na ograniczeniu możliwości zbywania posiadanych akcji lub udziałów przez określony okres czasu (przeważnie od 6 do 48 miesięcy). Dodatnią cechą tego rozwiązania jest stabilizacja struktury właścicielskiej i zapewnienie że udziały w spółce znajdują się w rękach wiarygodnych, przewidywalnych inwestorów.

W przypadku spółek notowanych na rynkach kapitałowych lock-up ogranicza presję podaży akcji, która mogłaby nastąpić w krótkim okresie po transakcji, co wpłynęłoby negatywnie na kształtowanie kursu giełdowego i tym samym wycenę posiadanych akcji.

Podobnym rozwiązaniem do lock-upu jest zakaz obciążania udziałów prawami na rzecz osób trzecich, które potencjalnie również mogłyby doprowadzić do niekorzystnej zmiany w strukturze udziałowej.

Podsumowanie

Założyciele i inwestorzy dysponują szerokim wachlarzem możliwości odpowiedniego kształtowania struktury właścicielskiej oraz zabezpieczania własnego wpływu na kluczowe decyzje w spółce.

Długotrwałe utrzymanie korzystnych preferencji nie zawsze jest możliwe, gdyż w ramach umów inwestycyjnych często aktualizowane są zapisy umowy spółki. Układ decyzyjny w spółce zawsze podlega grze negocjacyjnej pomiędzy dotychczasowymi inwestorami, a nowymi udzielającymi dodatkowego finansowania.

Zachęcamy do śledzenia kolejnych publikacji na naszym blogu, na którym w najbliższym czasie odsłonimy kolejne tajniki dotyczące badań due diligence i uprawnień wynikających z umów inwestycyjnych.