Fundusze VC działające jako Alternatywne Spółki Inwestycyjne (ASI) często udzielają finansowania spółkom w formie pożyczki konwertowalnej (z ang. „convertible loans”). Jest to forma finansowania dłużnego dla start-up’ów lub innych spółek w początkowej fazie rozwoju z opcją przetransferowania ulokowanych środków na kapitał spółki w trakcie trwania umowy lub po jej zakończeniu (tzw. konwersja pożyczki na kapitał). W poniższym artykule przedstawimy jakie są skutki podatkowe zawarcia umowy pożyczki konwertowalnej zarówno z perspektywy funduszu VC, jak i spółki portfelowej.
Pożyczka konwertowalna – czy podlega pod podatek PCC?
Co do zasady udzielenie pożyczki podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC), z wyjątkiem przypadków, gdy istnieje podstawa prawna do wyłączenia obowiązku zapłaty PCC lub zwolnienia z niego.
W omawianym przypadku zakładamy, iż zarówno fundusz jak i spółka, w której fundusz dokonuje inwestycji, prowadzą działalność gospodarczą. W takich okolicznościach udzielenie pożyczki powinno być traktowane jako część odpłatnego świadczenia usług i tym samym jako czynność podlegającą opodatkowaniu VAT (art. 5 ust. 1 pkt. 1 ustawy o VAT). Istotnym elementem jest tu kwestia „odpłatności”. Jeżeli pożyczka nie jest oprocentowana, wtedy czynność ta nie podlega pod ustawę o VAT i tym samym powinien być odprowadzony od niej podatek PCC.
Innymi słowy, jako, że pod wymogi ustawy o PCC nie podlegają czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki oraz ich zmiany w zakresie, w jakim są opodatkowane VAT (art. 2 pkt 4) lit a) ustawy o PCC), to nie powstaje obowiązek zapłaty podatku od czynności cywilno-prawnych przy pożyczce, w tym również konwertowalnej. Na możliwość skorzystania ze zwolnienia z PCC nie ma wpływu status funduszu ani spółki portfelowej dla celów VAT. W tym miejscu należy również zaznaczyć, że zgodnie z przepisem art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT, zwalnia się od tego podatku m.in. usługi udzielania pożyczek pieniężnych. Podsumowując, udzielenie pożyczki na powyższych warunkach nie skutkuje koniecznością odprowadzenia zarówno podatku PCC jak i VAT.
Jakie obowiązki podatkowe ciążą na stronach w przypadku konwersji pożyczki na kapitał?
Jeżeli w trakcie trwania umowy pożyczki bądź po jej zakończeniu fundusz zdecyduje się skonwertować pożyczkę na kapitał spółki portfelowej, to
- po stronie funduszu powstanie zobowiązanie do zapłaty podatku CIT w wysokości 19% od kwoty przychodów z tytułu zrealizowanych odsetek od pożyczki, jeśli przychód nie ma pokrycia w kosztach czy stratach z lat ubiegłych. Nie ma tu znaczenia fakt, czy odsetki zostały zapłacone czy skapitalizowane w wartości poczynionej inwestycji w udziały bądź akcje spółki portfelowej.
- po stronie spółki portfelowej konwersja pożyczki na udziały lub akcje spowoduje zmianę umowy spółki i obowiązek zapłaty PCC. Podstawą opodatkowania jest tu wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy podmiotu a stawka podatku wynosi 0,5%. Aby zminimalizować koszt podatku PCC, warto rozważyć podwyższenie kapitału podstawowego po jak najniższej wartości nominalnej, a o różnicę w wartości objętych udziałów/akcji podwyższyć kapitał zapasowy (agio), od którego nie odprowadza się podatku PCC. Jednocześnie, symetrycznie do rozpoznanych przychodów odsetkowych w funduszu, po stronie spółki portfelowej występuje konieczność rozpoznania kosztów podatkowych dla celów CIT w wysokości przekonwertowanych bądź spłaconych odsetek.
Jakie obowiązki podatkowe ciążą na stronach w przypadku spłaty pożyczki (tj. bez jej konwersji na kapitał)?
W przypadku spłaty pożyczki przez spółkę portfelową nie ma obowiązku podatkowego na gruncie PCC. Natomiast jeśli zwrot pożyczki następuje z odsetkami powstaje obowiązek podatkowy w podatku dochodowym – dla funduszu przychód podatkowy z tytułu otrzymanych odsetek, dla spółki koszt podatkowy w wysokości wypłaconych odsetek.
Powyższe treści mają charakter poglądowy. Aby sprawdzić, czy transakcje, które masz zamiar wykonać podlegają pod obowiązek odprowadzenia podatku PCC, skontaktuj się z naszymi ekspertami!
FAQ
Co do zasady umowa pożyczki konwertowalnej zawarta między ASI a spółką portfelową podlega opodatkowaniu PCC. Stawka podatku wynosi 0,5% wartości pożyczki. Jednak jednak fundusz jak i spółka, w której fundusz dokonuje inwestycji, prowadzą działalność gospodarczą. W takich okolicznościach udzielenie pożyczki powinno być traktowane jako część odpłatnego świadczenia usług i tym samym jako czynność podlegającą opodatkowaniu VAT (art. 5 ust. 1 pkt. 1 ustawy o VAT). Istotnym elementem jest tu kwestia „odpłatności”. Jeżeli pożyczka nie jest oprocentowana, wtedy czynność ta nie podlega pod ustawę o VAT i tym samym powinien być odprowadzony od niej podatek PCC.
W przypadku wystąpienia podatku PCC – patrz punkt wyżej, obowiązek zapłaty PCC spoczywa na pożyczkobiorcy, czyli spółce portfelowej.
Tak, podwyższenie kapitału zakładowego spółki w wyniku konwersji pożyczki podlega opodatkowaniu PCC. Stawka podatku wynosi 0,5% wartości podwyższenia. Jednak aby zminimalizować koszt podatku PCC, warto rozważyć podwyższenie kapitału podstawowego po jak najniższej wartości nominalnej, a o różnicę w wartości objętych udziałów/akcji podwyższyć kapitał zapasowy (agio), od którego nie odprowadza się podatku PCC.
Ustawa o PCC przewiduje zwolnienia dla pożyczek udzielanych przez wspólników spółkom kapitałowym. Jednakże, w przypadku pożyczek udzielanych przez ASI, takie zwolnienie nie jest jednoznacznie określone i wymaga indywidualnej analizy.
Jeśli podatek PCC jest należny, deklarację PCC-3 należy złożyć, a podatek opłacić w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy pożyczki.
Udzielanie pożyczek jest zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.
Niezapłacenie PCC może skutkować nałożeniem sankcyjnej stawki podatku w wysokości 20% oraz dodatkowymi odsetkami za zwłokę.
Jeśli pożyczkobiorca (spółka portfelowa) ma siedzibę za granicą, umowa pożyczki nie podlega PCC w Polsce, ponieważ podatek ten dotyczy czynności cywilnoprawnych wykonywanych na terytorium Polski.
Skontaktuj się z nami
Magdalena Czwarno-Sieroń, FCCA nr 1638317
Manager ds. Controllingu Finansowego
Mail: magdalena.czwarno-sieron@genprox.com
Tel. +48 697 268 900
Dariusz Landsberg, FCCA nr 1144936
Dyrektor zarządzający
Mail: dariusz.landsberg@genprox.com
Tel. +48 603 413 133
Księgowość ASI, Raportowanie do KNF, Rozliczenia podatkowe i Sprawozdania
Jesteśmy liderem rynku w obsłudze funduszy VC działających jako ASI. Specjalizujemy się w strukturyzowaniu funduszy VC, księgowości i setupie podatkowym ASI. Obsługujemy blisko 70% aktywów pod zarządzaniem wszystkich ASI w Polsce. Nasz dział doradczy rocznie realizuje kilkadziesiąt projektów due diligence i wycen spółek.
Nasza platforma Fundequate pozwala zarządzać funduszem VC w nowoczesny sposób i integrować administrację ASI z back-office (administracja emisji kapitału i długu, księgowość ASI, rozliczenia z inwestorami).
Dowiedz się na czym polega rejestracja funduszu VC i jakie są wymagane dokumenty do rejestracji ASI (Alternatywna Spółka Inwestycyjna).
Księgowość Alternatywnej Spółki Inwestycyjnej musi być prowadzona w sposób, który zapewni taką granulację danych portfela inwestycyjnego i pozyskanego kapitału, aby fundusz VC był w stanie sprostać wymogom Ustawy o rachunkowości oraz Rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 12 grudnia 2016 r. w sprawie zakresu informacji wykazywanych w sprawozdaniu finansowym alternatywnych spółek inwestycyjnych.
Zarządzający Alternatywną Spółką Inwestycyjną zobligowani są do przekazywania cyklicznej informacji analitycznej do krajowego nadzoru. ZASI prowadzący działalność na podstawie wpisu do rejestru KNF podlegają pod coroczny obowiązek raportowania w formacie XML.
Dla funduszy Venture Capital (Alternatywne Spółki Inwestycyjne) realizujemy finansowe badania due diligence Startupu, którego efektem jest raport z przeprowadzonego badania identyfikujący kluczowe ryzyka finansowe i podatkowe.
Fundequate to platforma raportowa dla branży Venture Capital dedykowana dla Startupów, Funduszy VC i Inwestorów dająca nową jakość komunikacji i wymiany danych dla całej branży VC.
ASI korzystają ze zwolnienia z podatku CIT dla dochodów ze sprzedaży udziałów lub akcji, o ile posiadały co najmniej 5% udziałów w spółce zbywanej przez minimum dwa lata przed transakcją. Zwolnienie to nie dotyczy sytuacji, gdy ponad 50% wartości aktywów zbywanej spółki stanowią nieruchomości na terenie Polski.
Tak, ASI mogą korzystać ze zwolnienia z opodatkowania dywidend, pod warunkiem że wypłacającym dywidendę jest polska spółka lub spółka z UE/EOG, a odbiorca spełnia określone wymagania, w tym posiadanie co najmniej 10% udziałów przez dwa lata.
Ulga podatkowa zmniejsza podstawę opodatkowania lub wysokość podatku, podczas gdy zwolnienie całkowicie eliminuje obowiązek podatkowy dla określonego podmiotu lub zdarzenia. Przepisy te wymagają ścisłej interpretacji, co oznacza, że są przyznawane w ograniczonym zakresie.
Inwestorzy indywidualni mogą skorzystać z ulgi PIT na podstawie art. 26hc ustawy o PIT, która obejmuje ulgi dla inwestycji realizowanych za pomocą ASI, np. w formie pożyczek przekształcanych na udziały lub akcje.
ASI są wyłączone spod przepisów o cienkiej kapitalizacji, co oznacza, że mogą zaliczyć w pełni koszty finansowania dłużnego do kosztów uzyskania przychodu. Ta preferencja pozwala na korzystniejsze warunki finansowania inwestycji.
Usługi zarządzania ASI świadczone przez zarządzającego ASI (ZASI) są zwolnione z VAT, co obniża koszty operacyjne ASI. Zwolnienie to obejmuje szeroki zakres usług niezbędnych do realizacji celów inwestycyjnych ASI, zgodnie z orzecznictwem TSUE.
Nie, zwolnienie z CIT dla dochodów ASI ze zbycia udziałów nie obejmuje sytuacji, gdy ponad 50% wartości aktywów zbywanej spółki stanowią nieruchomości na terenie Polski. Ograniczenie to ma na celu zapobieganie wykorzystywaniu zwolnienia do inwestycji czysto nieruchomościowych.
Zwolnienie dywidendowe dla ASI przysługuje, jeśli ASI posiada co najmniej 10% udziałów w spółce wypłacającej dywidendę przez minimum dwa lata. Dodatkowo wypłacająca dywidendę spółka musi być rezydentem podatkowym Polski, UE lub EOG.
Tak, struktura ASI pozwala na inwestycje bez ograniczeń przedmiotowych. Jednak zwolnienie z CIT dotyczy tylko określonych rodzajów dochodów, co oznacza, że dochody spoza zbycia udziałów mogą nie kwalifikować się do preferencji podatkowych.
ASI oferują liczne preferencje podatkowe, takie jak zwolnienie z CIT i VAT, które pozwalają na efektywne zarządzanie kapitałem i minimalizację obciążeń podatkowych. Dzięki temu ASI stanowią atrakcyjny wehikuł inwestycyjny, szczególnie dla osób i firm poszukujących elastycznych struktur inwestycyjnych.