Fundacja rodzinna a VAT: czy jest zwolniona?

Czy fundacja rodzinna jest podatnikiem VAT?

Zanim odpowiemy na tak postawione pytanie, przypomnijmy, że fundacja rodzinna może mieć zapisany w statucie różny cel powstania i funkcjonowania. Może w związku z tym prowadzić także działalność gospodarczą, ale tylko w zakresie ograniczonym artykułem 5 ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej. Jest to m.in. działalność gospodarcza polegająca na: obrocie zagranicznymi walutami i papierami wartościowymi, udzielaniu pożyczek, przystępowaniu do spółek czy zbywaniu mienia (ale tylko takiego, którego fundacja nie kupiła z celem dalszej odsprzedaży). Fundacja rodzinna może również, przynajmniej w pewnym zakresie, inwestować w nieruchomości, a także prowadzić gospodarkę rolną i produkcję nieprzemysłową — o czym bardziej szczegółowo pisaliśmy już w odrębnym wpisie.

W swoim funkcjonowaniu może jednak ograniczyć się także jedynie do takich czynności, które nie będą spełniały ustawowej definicji działalności gospodarczej. Przykładem niech będą działania, które ukierunkowane są tylko i wyłącznie na beneficjentów (np. kupowanie i przekazywanie im za darmo określonych towarów czy usług). Fundacja nie będzie w takim wypadku zobowiązana do naliczania podatku VAT (ale w konsekwencji nie będzie oczywiście miała również prawa do odliczenia VAT-u).

Sam fakt prowadzenia działalności gospodarczej (choćby sporadycznej i fragmentarycznej) może powodować jednak, że fundacja rodzinna będzie zobowiązana do rozliczania się z tego podatku na ogólnych zasadach wynikających z ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Może być przy tym zarówno czynnym podatnikiem VAT, jak i podatnikiem VAT zwolnionym (jeżeli oczywiście będzie spełniać określone, ustawowe wymogi). Rejestracja dla celów tego podatku nie jest bowiem dla fundacji rodzinnych wyłączona: ani przez ustawę o fundacji rodzinnej, ani przez ustawę o VAT.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej o opodatkowaniu fundacji rodzinnych VAT-em

Powyższe fakty potwierdzają też interpretacje Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, w których wskazane jest, że w sytuacji wykonywania czynności wpisujących się w definicję dostawy towarów lub świadczenia usług (również w zakresie zbywania i udostępniania mienia), gdy fundacja będzie dokonywała tych czynności w sposób ciągły i dla celów zarobkowych, bez względu na cel czy rezultat tej działalności, będzie uznawana za podatnika prowadzącego działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT (tak m.in. w interpretacjach indywidualnych: z 5 października 2023 r., sygn. 0114-KDIP1-3.4012.534.2023.1.LM, z 14 września 2023 r., sygn. 0114-KDIP1- 3.4012.488.2023.1.KP, z 19 lipca 2023 r., sygn. 0114-KDIP4- 3.4012.205.2023.3.DS, z 28 lipca 2023 r., sygn. 0114-KDIP4-3.4012.272.2023.3.DS).

Podejście do VAT-u w fundacji rodzinnej wymaga indywidualnego podejścia

Na gruncie opodatkowania fundacji rodzinnej, która prowadzi działalność gospodarczą, powstaje przy tym szereg wątpliwości i sytuacji wymagających indywidualnej analizy – przede wszystkim pod kątem opisywanego w niniejszym artykule VAT-u.

Przykład 1.

Wniesienie do fundacji majątku przez fundatora niebędącego podatnikiem VAT, co do zasady oznaczać będzie, że czynność ta pozostanie poza zakresem VAT. Natomiast jeżeli fundator ten prowadzi działalność gospodarczą objętą VAT-em, to cała transakcja może już podlegać pod opodatkowanie tym podatkiem.

Zaznaczyć należy przy tym, że wniesienie majątku do fundacji to tylko jedna z bardzo wielu różnych sytuacji, które pod kątem VAT-u, wymagają naprawdę szczegółowej analizy. Niech potwierdzeniem tego będzie kolejny przykład.

Przykład 2.

Działalność w zakresie nabywania i zbywania papierów wartościowych czy innych tego typu instrumentów – może powodować, że fundacja będzie poza zakresem opodatkowania podatkiem VAT (ale nie wtedy, gdy usługi te będą wykonywane na rzecz spółek, w których fundacja ma swoje udziały).

Pozostałe podatki w fundacji rodzinnej prowadzącej działalność gospodarczą

Szerzej o opodatkowaniu fundacji rodzinnej (nie tylko VAT-em) pisaliśmy już w artykule pt.: „Opodatkowanie fundacji rodzinnej”. Po więcej informacji zapraszamy więc tam.

Tutaj tylko krótko podsumujmy jakie najważniejsze podatki płaci fundacja rodzinna:

1. Jeżeli fundacja rodzinna prowadzi działalność gospodarczą i jest w związku z tym czynnym podatnikiem VAT, musi rozliczać się z tego podatku;
2. Pomimo że fundacja rodzinna korzysta ze zwolnienia podmiotowego z podatku dochodowego (CIT), to musi zapłacić go w 15-procentowej stawce, ale dopiero wtedy, gdy następuje wypłata świadczeń na rzecz beneficjentów lub gdy jest likwidowana. W praktyce oznacza to, że fundacja rodzinna umożliwia odroczenie podatku CIT tak długo, jak środki pozostają w fundacji rodzinnej i nie są wypłacane;
3. Fundacja rodzinna jest zobowiązana do zapłacenia podwyższonego podatku CIT (w wysokości 25%) w sytuacji, gdy prowadzi działalność gospodarczą poza ustawowym, dopuszczalnym zakresem;
4. Fundacja rodzinna zapłaci 19% podatku, gdy osiągnie dochód z najmu składników majątku fundacji służących prowadzeniu działalności przez beneficjenta, fundatora lub podmiot powiązany z fundacją rodzinną, beneficjentem lub fundatorem;
5. Fundacja podlega przepisom dot. podatku od przychodów z budynków, których wartość początkowa przekracza 10 mln złotych. Podatek uiszczany jest w wysokości 0,035% podstawy opodatkowania za każdy miesiąc.

Inne korzyści podatkowe fundacji rodzinnej

Poza opisanymi wyżej korzyściami podatkowymi fundacji rodzinnej (polegającymi m.in. na płaceniu CIT-u dopiero przy wypłacie świadczeń), wymienić warto jeszcze:

• Możliwość zmniejszenia i odroczenia, a czasem nawet uniknięcia opodatkowania dochodów kapitałowych;

• Brak PIT-u dla beneficjentów z zerowej grupy podatkowej wobec fundatora;
• Zwolnienie beneficjentów z podatku od spadków i darowizn;
• Zwolnienie z obowiązku płacenia PCC w przypadku założenia i przekazania majątku do fundacji rodzinnej.

PODSUMOWANIE

Analizując fundacje rodzinne pod kątem VAT-u, kluczowe jest odpowiedzenie na pytanie: „czy i w jakim zakresie będzie w ramach tej fundacji prowadzona działalność gospodarcza?”.

Jeżeli działanie danej fundacji rodzinnej nie będzie bowiem ograniczać się tylko i wyłącznie do świadczeń na rzecz prywatnych potrzeb beneficjentów, co do zasady będzie trzeba rozliczyć się z fiskusem z tytułu podatku od towarów i usług.

Zastrzec należy przy tym jednak, że fundacja rodzinna może być zarówno czynnym podatnikiem VAT, jak i — przy spełnieniu pewnych ustawowych wymogów — podatnikiem VAT zwolnionym.

Jeżeli natomiast, w ramach swojego funkcjonowania, fundacja ograniczy się jedynie do takich czynności, które nie będą spełniały ustawowej definicji działalności gospodarczej, o podatku VAT nie trzeba będzie myśleć wcale.

Jesteś zainteresowany możliwościami, jakie są związane z fundacją rodzinną? Zajrzyj do przygotowanej przez nas oferty.