Fundacja rodzinna a pożyczka od fundatora – praktyczny przewodnik podatkowy

Do najważniejszych kwestii, które należy wziąć pod uwagę należą ceny transferowe, obowiązek złożenia deklaracji PCC-3 oraz opłacenie podatku od czynności cywilno-prawnych, identyfikacja ukrytych zysków w odniesieniu do zapłaconych odsetek. Umowa pożyczki między fundatorem, a jego Fundacją budzi również często wątpliwości w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych. W niniejszym artykule omówimy szczegółowo każdy z powyższych aspektów.

Dla lepszego zrozumienia omawianych zagadnień, poniżej przedstawiamy przykładowe dane z umowy pożyczki, które stanowią podstawę dalszej analizy:

• Pożyczkodawca: Fundator „XYZ” Fundacja Rodzinna
• Pożyczkobiorca: „XYZ” Fundacja Rodzinna
• Data zawarcia umowy:08.2025
• Kwota pożyczki: 1000.000,00 PLN
• Oprocentowanie: 7% w skali roku
• Termin spłaty zgodny z umową: 31.08.2025
• Rzeczywisty termin spłaty pożyczki wraz z odsetkami: 24.08.2025

1.Ceny transferowe

Ceny transferowe to warunki transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi – w przypadku Fundacji Rodzinnej mogą to być relacje z fundatorem, beneficjentami, członkami organów fundacji, a także ze spółkami portfelowymi. W przypadku umów pożyczek ważną kwestią jest weryfikacja warunków umowy pod kątem cen transferowych. Zgodnie z Ustawą z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2025 r. poz. 278) art. 11a – 11t obowiązek dokumentacyjny dotyczy pożyczek, których:

• wartość przekroczy próg 10 mln zł netto (limit dla transakcji finansowych);
• stawka oprocentowania nie jest rynkowa (oprocentowanie uznaje się za rynkowe, jeśli odpowiada warunkom, na jakich fundacja mogłaby uzyskać finansowanie od banku lub innego niezależnego pożyczkodawcy w porównywalnych okolicznościach np. na poziomie WIBOR 3M powiększonym o marżę 1–2,5% lub EURIBOR powiększonym o marżę 1,5–2,5%).

W przedstawionym przypadku wartość pożyczki mieści się w limicie przewidzianym dla transakcji finansowych, a oprocentowanie można uznać za rynkowe. W związku z tym „XYZ” Fundacja Rodzinna nie jest zobowiązana do sporządzania dokumentacji cen transferowych.

Jeżeli jednak wartość pojedynczej pożyczki lub łączna wartość pożyczek udzielonych w danym roku podatkowym przekroczy próg 10 mln PLN netto, wówczas powstaje obowiązek przygotowania dokumentacji cen transferowych. Należy ją sporządzić do końca dziesiątego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego, którego dana transakcja dotyczy.

Ponadto, do końca jedenastego miesiąca należy złożyć do właściwego urzędu skarbowego formularz TPR-C zawierający informacje o transakcjach kontrolowanych. Sama dokumentacja cen transferowych nie jest składana razem z formularzem, ale musi być dostępna na żądanie organów podatkowych.

2. PCC-3

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2024 r. poz. 295) pożyczkobiorca jest zobowiązany do złożenia deklaracji PCC-3 oraz uiszczenia podatku w wysokości 0,5% wartości udzielonej pożyczki.

Deklarację PCC-3 należy złożyć w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego, którym w przypadku pożyczki jest dzień zawarcia umowy. Termin zapłaty podatku pokrywa się z terminem złożenia deklaracji. Niedotrzymanie tego obowiązku skutkuje naliczeniem odsetek za zwłokę, a w przypadku braku złożenia deklaracji i nieuiszczenia podatku – istnieje ryzyko nałożenia sankcji karno-skarbowych przez urząd skarbowy.

W analizowanym przypadku obowiązek podatkowy powstał 10 sierpnia 2025 r., co oznacza, że termin na złożenie deklaracji PCC-3 i zapłatę podatku upływa 24 sierpnia 2025 r. Przy założonej kwocie pożyczki w wysokości 1 000 000,00 PLN, należny podatek wynosi 5 000,00 PLN (0,5% wartości pożyczki).

3. CIT-8FR

Odsetki wypłacane fundatorowi przez Fundację Rodzinną z tytułu udzielonej pożyczki, zgodnie z art. 24q ust. 1a pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2025 r. poz. 278), kwalifikowane są jako tzw. ukryte zyski. W związku z tym Fundacja zobowiązana jest do zapłaty podatku w wysokości 15% od wartości wypłaconych odsetek.

Na mocy art. 24q ust. 6 tej samej ustawy, Fundacja Rodzinna jest zobowiązana do comiesięcznego opłacania zaliczek na podatek dochodowy (CIT-8FR).

Ustawa nakłada obowiązek:

• złożenia deklaracji CIT-8FR w terminie do końca trzeciego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego;
• uiszczenia należnego podatku w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym świadczenie lub mienie zostało przekazane.
   

W analizowanym przypadku odsetki w kwocie 2 684,93 zł zostały wypłacone fundatorowi wraz ze spłatą kapitału w dniu 24 sierpnia 2025 r. Zgodnie z przywołanymi przepisami, wypłata ta stanowi ukryty zysk podlegający opodatkowaniu według stawki 15%, co oznacza konieczność zapłaty podatku w wysokości 403 zł w terminie do 20 września 2025 r. Wypłatę, a także zapłacony podatek należy wykazać w rocznym zeznaniu podatkowym CIT-8FR. Przy założeniu, że rok podatkowy Fundacji kończy się 31 grudnia 2025 r. termin złożenia deklaracji CIT-8FR przypada na dzień 31 marca 2026 r.

4. PIT

Wypłata świadczeń, w tym odsetek, na rzecz fundatora korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej zatytułowanej „Opodatkowanie przychodów uzyskiwanych przez fundację rodzinną” wskazał, że świadczenie wypłacane beneficjentowi będącemu jednocześnie jedynym fundatorem korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 157 lit. b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2025 r., poz. 163), w związku z ust. 49 tej ustawy.

Zwolnienie ma zastosowanie w całości, pod warunkiem że środki przeznaczone na wypłatę świadczenia pochodzą z:

• działalności gospodarczej prowadzonej przez fundację rodzinną;
• nadwyżek finansowych wypracowanych przez fundację;
• mienia nabytego przez fundację w trakcie jej działalności.

W związku z powyższym, w rozpatrywanym przypadku zawarcia umowy pożyczki nie występuje obowiązek naliczenia i zapłaty 19% zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych.

Podsumowanie

Przeanalizowany przykład pokazuje, że umowa pożyczki między fundatorem a fundacją rodzinną jest rozwiązaniem w pełni dopuszczalnym, ale wymagającym starannego przygotowania oraz znajomości obowiązków podatkowych i formalnych.
Kluczowe punkty, o których należy pamiętać:

• Fundacja jako pożyczkobiorca musi złożyć deklarację PCC-3 i zapłacić 0,5% podatku w ciągu 14 dni od zawarcia umowy.
• Odsetki wypłacone fundatorowi są traktowane jako ukryte zyski i opodatkowane 15% CIT w deklaracji CIT-8FR.
• Fundator może skorzystać ze zwolnienia z PIT od odsetek, jeśli spełnione są warunki ustawowe.
• Konieczne jest monitorowanie warunków umowy pod kątem cen transferowych, aby uniknąć obowiązku dodatkowej dokumentacji i ewentualnych sankcji.

Pożyczka fundatora dla fundacji rodzinnej to rozwiązanie, które może efektywnie wspierać jej działalność i płynność finansową. Jednak aby w pełni wykorzystać ten instrument, należy wdrożyć procedury zapewniające zgodność z przepisami, przygotować właściwe dokumenty oraz zaplanować harmonogram działań podatkowych. Dzięki temu można zminimalizować ryzyko podatkowe i prawne, a jednocześnie utrzymać przejrzystość finansową fundacji.

W Genprox posiadamy bogate doświadczenie w kompleksowej obsłudze fundacji rodzinnych – od momentu ich powołania, przez bieżące prowadzenie, aż po optymalizację procesów finansowych i podatkowych. Zachęcamy do śledzenia naszego bloga, gdzie regularnie publikujemy artykuły dotyczące praktycznych aspektów prowadzenia fundacji rodzinnych, analizujemy najczęstsze transakcje pod kątem podatkowym oraz dzielimy się najlepszymi praktykami w zakresie zarządzania majątkiem rodzinnym.