Opodatkowanie fundacji rodzinnej

Czym jest fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna to nowa forma prawna, która według założeń ustawodawcy ma służyć  zapewnieniu trwałości i ciągłości rodzinnych przedsiębiorstw oraz ochronie majątku w ramach sukcesji międzypokoleniowej. Jest to forma organizacyjna, wprowadzona przez ustawę o fundacji rodzinnej z 26 stycznia 2023 roku, umożliwiająca  przedsiębiorcom gromadzenie kapitału rodzinnego oraz jego przekazywanie następnym pokoleniom. Przy właściwym ustrukturyzowaniu, ten rodzaj fundacji, pozwala na odroczenia podatku lub nawet jego uniknięcie.

Zgodnie z zapisami statutu, fundacja rodzinna może wspierać beneficjentów (osoby uposażone przez fundatora) poprzez świadczenia na ich rzecz bez ryzyka rozproszenia majątku rodzinnego oraz bezpośredniego zaangażowania w spółkach, w których posiada udziały. Dzięki tym możliwościom fundacja rodzinna stała się nowym, skutecznym narzędziem sukcesji, gwarantującym ciągłość  biznesu na przestrzeni kolejnych pokoleń.

 

Czy fundacja rodzinna niesie korzyści podatkowe?

Fundacja rodzinna nie tylko oferuje wiele korzyści związanych z zarządzaniem rodzinnym biznesem, lecz również stanowi skuteczne narzędzie planowania podatkowego. Podmiot ten umożliwia wieloletnią akumulację środków przekazanych przez fundatora, bez konieczności ich natychmiastowej wypłaty beneficjentom. To oznacza, że kapitał rodziny może pozostać w fundacji rodzinnej, zarządzany i rozwijany z myślą o długofalowych celach rodziny. W kontekście podatków w fundacji rodzinnej daje możliwość zmniejszenia oraz odroczenia, a w pewnych sytuacjach uniknięcia opodatkowania dochodów kapitałowych. Moment opodatkowania przeniesiony jest na moment przekazania świadczeń beneficjentom. Oznacza to, że tak długo jak te środki pozostają w fundacji rodzinnej i nie są wypłacane, podatek dochodowy nie jest należny. Jest to istotne, ponieważ umożliwia rodzinnemu biznesowi efektywne reinwestowanie zysków i zwiększanie kapitału bez ponoszenia obciążeń podatkowych.

 

Opodatkowanie Fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna podobnie jak w przypadku estońskiego CITu, płaci podatek dopiero w momencie wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów lub swojej likwidacji. Ostateczne opodatkowanie wynosi 15%, co stanowi korzystną stawkę w porównaniu do innych form organizacyjnych.

 

Opodatkowanie w fundacji rodzinnej – podatek dochodowy CIT

Fundacja rodzinna, jako osoba prawna, zgodnie z ustawą z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, podlega opodatkowaniu podatkiem CIT, jednak korzysta z podmiotowego zwolnienia podatkowego. Dopóki fundacja nie wypłaca żadnych świadczeń dla beneficjentów, nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych. 

Jak zostało już wspomniano wcześniej, kwestia podatkowa w fundacji rodzinnej działa analogicznie do „estońskiego CITu”. Opodatkowanie stawką CIT w wysokości 15% obowiązuje dopiero w przypadku wypłaty świadczeń dla beneficjentów lub likwidacji fundacji rodzinnej. Wypłata dywidendy ze spółek, w których fundacja posiada udziały, również nie generuje obowiązku podatkowego. Warto jednak zaznaczyć, że istnieje pewien wyjątek od zwolnienia z opodatkowania CIT, gdyż fundacja rodzina płaci podatek od nieruchomości. Niemniej jednak jest to znaczne uproszczenie podatkowe, pozwalające na ograniczenie / minimalizację opodatkowania fundacji rodzinnej.

 

Dochody podlegające opodatkowaniu w fundacjach rodzinnych

Mimo bardzo sprzyjającej formie opodatkowania, fundacja rodzinna, musi opłacać szereg różnych podatków. Jak wspomniane w poprzednim punkcie, jeżeli fundacja rodzinna posiada nieruchomości, będzie zobowiązana uiścić od nich podatek. Jeśli nieruchomości są wynajmowane w celach działalności gospodarczej fundatora, beneficjenta lub osób z nimi powiązanych, fundacja będzie zobligowana do zapłaty podatku CIT. 

Dodatkowo, fundacja rodzinna będzie odpowiedzialna za podatek od świadczeń wypłacanych beneficjentom, podatek od ukrytych zysków oraz podatek od dochodów z działalności, która wykracza poza zakres określony w statucie. Fundacja zapłaci również podatek od towarów i usług oraz podatek od czynności cywilnoprawnych. 

W przypadku rozwiązania fundacji i przeniesienia jej majątku na osoby fizyczne, zostanie również naliczony podatek dochodowy od osób fizycznych. Konkretne obowiązki podatkowe fundacji rodzinnej będą zależały od charakteru jej działalności.

Opodatkowanie w fundacji rodzinnej – podatek dochodowy PIT

Wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) w fundacji rodzinnej zależy od relacji rodzinnych między fundatorem, a beneficjentami. Domyślnie świadczenia otrzymywane przez beneficjentów podlegają podatkowi PIT w wysokości 15% podstawy opodatkowania. Pełną kwotę podatku zapłacą beneficjenci spoza rodziny fundatora.

W przypadku osób, którym naliczany jest podatek PIT, fundacja pobiera zryczałtowany podatek w wysokości 15% świadczeń otrzymywanych przez beneficjentów. Jeżeli fundacja przekazała beneficjentowi wartość w formie świadczenia niepieniężnego, beneficjent powinien przekazać fundacji zaliczkę na podatek dochodowy do 10. dnia następnego miesiąca. Następnie fundacja przekazuje daną kwotę do urzędu skarbowego do 20. dnia kolejnego miesiąca. Warto podkreślić, że przychody z fundacji rodzinnej, jako przychody z innych źródeł niż praca, nie podlegają składkom na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

 

Beneficjenci zwolnieni z podatku PIT

Można wskazać pewne wyjątki, dzięki którym beneficjenci z zerowej grupy podatkowej wobec fundatora, mogą uniknąć opodatkowania świadczeń, czy przekazanych składników majątku po rozwiązaniu fundacji rodzinnej.

Osoby z zerowej grupy:

• małżonkowie,
• zstępni,
• wstępni,
• pasierbowie,
• rodzeństwo,
• ojczym i macocha, oraz
• zięciowie i synowe czy teściowie fundatora.

Beneficjenci z pierwszej i drugiej grupy podatkowej wobec fundatora zapłacą niższy PIT w wysokości 10% zamiast 15%. Kolejną grupą osób, które korzystają ze zwolnienia z PIT są osoby, względem których fundacja rodzinna realizuje obowiązek alimentacyjny.

Warto wskazać również kto zawiera się w poszczególnych grupach pokrewieństwa, przez co określić kto zapłaci jakiej wysokości podatek.

Zerowa grupa pokrewieństwa. Ta grupa obejmuje najbliższych krewnych, którym przysługują szczególne prawa i uprawnienia. W skład pierwszej grupy wchodzą:

• Małżonek lub małżonka fundatora. 
• Dzieci fundatora w tym także te przysposobione, mają prawo do spadku i dziedziczą po rodzicach na zasadach określonych w ustawie. 
• Rodzice fundatora również zaliczają się do pierwszej grupy pokrewieństwa

Pierwsza grupa pokrewieństwa. Ta grupa zawiera krewnych w linii prostej wstecznej i linii bocznej. Do drugiej grupy wchodzą:

• Dziadkowie i pradziadkowie.
• Siostry, bracia, wujkowie, ciotki oraz ich potomstwo.

Druga grupa pokrewieństwa. To pozostali krewni, którzy nie pasują do pierwszej ani drugiej grupy. Do trzeciej grupy wchodzą na przykład kuzyni, dalsi kuzyni, kuzynostwo itp.

 

Opodatkowanie w fundacji rodzinnej – podatek VAT

Podatek VAT fundacji rodzinnej jest kwestią, która wiąże się z pewnymi wątpliwościami i zależy od indywidualnej sytuacji podatnika oraz zastosowania przepisów ustawy o VAT. Fundacja rodzinna, jako osoba prawna prowadząca działalność gospodarczą, może być czynnym podatnikiem VAT. Rejestracja dla celów tego podatku nie jest wyłączona ani przez ustawę o VAT, ani przez ustawę o fundacjach rodzinnych. Jednakże, przepisy o fundacjach rodzinnych nie przewidują specjalnych zasad opodatkowania VAT dla tych podmiotów. Dlatego opodatkowanie VAT fundacji rodzinnej odbywa się na ogólnych zasadach określonych w ustawie o VAT.

Jedna z głównych wątpliwości dotyczy etapu zakładania fundacji rodzinnej. Jeśli fundator, będący osobą fizyczną, wnosi do fundacji majątek rzeczowy, pojawia się pytanie, czy taka czynność powinna być objęta opodatkowaniem VAT. W przypadku wniesienia majątku przez osobę fizyczną niebędącą podatnikiem VAT, czynność ta będzie poza zakresem VAT. Jednak jeśli fundator prowadzi działalność gospodarczą objętą VAT, wniesienie majątku może podlegać opodatkowaniu VAT. W przypadku opodatkowania VAT-em wniesionego majątku, fundacja rodzinna może mieć prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego na tym majątku. Jednakże, zastosowanie mają przepisy dotyczące opodatkowania VAT darowizny. Jeśli takie zasady zostaną zastosowane, fundacja nie będzie mogła odliczyć podatku VAT naliczonego na wniesionym majątku, co może stanowić dodatkowy koszt związany z założeniem fundacji. Podstawą opodatkowania VAT w przypadku wniesienia majątku do fundacji jest zazwyczaj cena nabycia towarów lub koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy towarów. Jednakże, gdy nie ma ceny nabycia, należy rozważyć inne kryteria ustalania podstawy opodatkowania.

Podsumowując, opodatkowanie VAT w fundacji rodzinnej zależy od indywidualnej sytuacji podatnika i zastosowania przepisów ustawy o VAT. Wniesienie majątku do fundacji rodzinnej może być objęte VAT, a fundacja może mieć prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego na wniesionym majątku. Podstawą opodatkowania VAT jest zazwyczaj cena nabycia towarów, a fundacja może prowadzić zarówno działalność opodatkowaną VAT, jak i zwolnioną z tego podatku. Należy jednak pamiętać, że opodatkowanie VAT w kontekście fundacji rodzinnych może być skomplikowane i wymaga analizy indywidualnej sytuacji podatnika oraz zastosowania odpowiednich przepisów.

 

Rejestracja VAT w fundacjach rodzinnych

Fundacja rodzinna może prowadzić zarówno działalność opodatkowaną VAT, jak i zwolnioną. Może zarejestrować się jako czynny podatnik VAT, co umożliwia jej zbywanie mienia i inne czynności objęte VAT. Jednak w przypadku szerokiej działalności opodatkowanej VAT, ustawa o CIT uniemożliwia korzystanie z preferencji podatkowych w CIT. Nie ma jednak przeciwwskazań, aby fundacja posiada status podatnika VAT zwolnionego i prowadziła działalność zwolnioną przedmiotowo z VAT, taką jak udzielanie pożyczek.

 

Opodatkowanie w fundacji rodzinnej – podatek od nieruchomości

Fundacja rodzinna może posiadać w swoim majątku nieruchomości, dzięki którym będzie mogła prowadzić swoją działalność lub wręcz oprzeć swoją działalność o posiadane nieruchomości. Wiąże się to z pewnymi obowiązkami podatkowymi, fundacja rodzinna będzie zobowiązana do płacenia podatku od budynków jeżeli wartość nieruchomości w majątku fundacji rodzinnej przekracza 10 milionów złotych, zgodnie z przepisami ustawy o CIT. Niezależnie od tego, fundacja rodzinna musi zapłacić podatek od nieruchomości.

Kolejnym aspektem opodatkowania w fundacji rodzinnej jest najem nieruchomości na cele działalności gospodarczej. W tym przypadku należy pamiętać, że fundacja rodzinna nie powinna wynajmować swoich nieruchomości na cele związane z działalnością gospodarczą fundatora, beneficjentów fundacji lub osób z nimi powiązanych. Taka praktyka może prowadzić do konieczności zapłaty podatku CIT. Warto więc dokładnie rozważyć, jak wykorzystać nieruchomości fundacji w celach najmu, aby uniknąć nieprzewidzianych obciążeń podatkowych.

 

Podatek od czynności cywilno prawnych i kosztów nabycia

W przypadku wielu transakcji cywilnoprawnych, takich jak zakup nieruchomości czy przeniesienie własności majątku, istnieje konieczność uiszczenia podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Niemniej jednak, w kontekście fundacji rodzinnych, zakładanie takiej fundacji oraz przekazywanie do niej majątku jest zwolnione z obowiązku płacenia PCC. To oznacza, że osoby zakładające fundacje rodzinne mogą to robić bez konieczności ponoszenia tego podatku, co stanowi istotną korzyść podatkową.

Kiedy fundatorzy zastanawiają się nad przekazaniem majątku do fundacji rodzinnej, często pojawia się pytanie o ewentualne koszty związane z tym procesem. Warto zrozumieć, że w przypadku fundacji rodzinnych, koszty nabycia majątku nie obejmują PCC, ponieważ ta transakcja jest zwolniona z tego podatku.

 

Prowadzenie działalności przez fundację rodzinną

Fundacja rodzinna ma możliwość prowadzenia działalności gospodarczej zgodnie z przepisami ustawy o fundacji rodzinnej. Jest jednak określony zakres, w ramach którego może działać gospodarczo. Fundacja może zajmować się zbywaniem mienia, czyli sprzedażą posiadanych przez siebie nieruchomości, pojazdów, przedmiotów wartościowych i innych. Może także wynajmować lub dzierżawić swoje mienie, a także udostępniać je innym podmiotom w zamian za odpowiednie opłaty. Fundacja również może przystępować do spółek handlowych, które prowadzą różne formy działalności gospodarczej. Fundacja ma prawo nabywania i zbywania papierów wartościowych oraz może udzielać pożyczek innym podmiotom, zarówno osobom fizycznym, jak i innym organizacjom.

Fundacja rodzinna może również dokonywać obrotów walutami innych państw. Kolejnym zakresem dozwolonym w ustawie o fundacji rodzinnej jest prowadzenie gospodarki leśnej. Fundacja rodzinna może zajmować się zarządzaniem lasami, w tym pozyskiwaniem drewna i innych produktów leśnych.

Warto zaznaczyć, że prowadzenie działalności gospodarczej przez fundację rodzinną, zgodnie z przepisami ustawowymi, nie podlega opodatkowaniu. Fundacja nie musi płacić podatku CIT od swojej działalności gospodarczej. Jednakże, jeśli fundacja wykracza poza zakres swojej działalności określony w ustawie o fundacji rodzinnej i podejmuje inne działania gospodarcze, może zostać opodatkowana podatkiem CIT w wysokości 25%. Przykładem tego będzie zbywanie mienia przez fundację rodzinną, które musi spełniać określone warunki, aby nie zostało uznane za działalność handlową. Fundacja rodzinna nie powinna polegać głównie na zbywaniu mienia jako źródle swoich dochodów.

 

Podsumowanie

Podsumowując, fundacja rodzinna jest nowym rozwiązaniem prawno-organizacyjnym, które skutecznym narzędziem sukcesji, pozwalającym uniknąć rozproszenia majątku i pewnych obciążeń podatkowych. Dzięki swojej specyficznej konstrukcji prawnej, umożliwia przechowywanie i gromadzenie środków bez konieczności ich natychmiastowej wypłaty, co pozwala na efektywne reinwestowanie zysków i pomnażanie kapitału. Odpowiednio zaplanowana fundacja rodzinna pozwala uniknąć opodatkowania dochodami z inwestycji czy udziałów, tak długo jak te dochody pozostają w obrębie fundacji i nie są wypłacane beneficjentom.

Oczywiście, istnieją pewne zobowiązania podatkowe związane z prowadzeniem fundacji rodzinnej, takie jak podatek od nieruchomości czy VAT. Warto zaznaczyć, że fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą zgodnie z przepisami ustawy o fundacji rodzinnej, co daje możliwość zarządzania majątkiem, wynajmu nieruchomości czy udzielania pożyczek. Ostatecznie, fundacja rodzinna stanowi skuteczne narzędzie zarządzania rodzinnym biznesem, zapewniając trwałość i kontynuację na przestrzeni kolejnych pokoleń, a w pewnych sytuacjach dając efektywne podatkowo rozwiązania dla strukturyzowania majątku przedsiębiorcy.

Więcej o wadach i zaletach fundacji rodzinnej w naszym artykule.