Wielu przedsiębiorców zadaje sobie pytanie: dla kogo jest fundacja rodzinna, ile kapitału trzeba mieć, aby ją założyć oraz jakie są kroki do jej założenia. Zwolnienie z podatku dochodowego fundacji rodzinnej czyni z niej realnego konkurenta dla Alternatywnych Spółek Inwestycyjnych, które w ostatnich latach cieszyły się znaczną popularnością wśród przedsiębiorców zainteresowanych sukcesją swojego majątku przy optymalizacji opodatkowania.
Jeżeli planujesz sukcesję prowadzonej przez siebie spółki w efektywny przez siebie sposób – koniecznie przeczytaj poniższy artykuł.
Fundacja rodzinna – co to jest?
W życiu każdego przedsiębiorcy przychodzi moment, w którym musi zająć się tematem sukcesji swojego biznesu. Nie jest to prosty proces, a w jego ramach istnieje wiele pułapek. Z pomocą przychodzi fundacja rodzinna, nowe rozwiązanie prawne, wprowadzone przez ustawę z dnia 26 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej. Konstrukcja fundacji rodzinnej pozwala zapewnić trwałość Twojego biznesu – gromadzić rodzinny kapitał i przekazywać go następnym pokoleniom. Dzięki fundacji rodzinnej beneficjenci, mogą otrzymywać świadczeń bez ryzyka dla spójności majątku rodzinnego i bezpośredniego zaangażowania w spółkach, w których fundacja posiada udziały lub akcje.
Ustawa o fundacjach rodzinnych
Ustawa o fundacji rodzinnej, podpisana przez Prezydenta RP, weszła w życie w maju 2023 r. i wprowadza innowacyjne rozwiązanie w polskim prawodawstwie. którego celem jest wsparcie firm rodzinnych w procesie sukcesji oraz zapewnienie im stabilności. Ustawa reguluje zasady działania fundacji rodzinnej w Polsce, określając prawa i obowiązki należące zarówno do fundatora, jak i beneficjenta. Fundacja rodzinna to podmiot prawny, który ma za zadanie zgromadzenie majątku, zarządzanie nim w interesie beneficjentów oraz przekazywanie im korzyści, np. w postaci świadczeń.
Fundator definiuje cel działania fundacji rodzinnej w statucie, wyposaża w majątek, ustala zasady zarządzania nią oraz może ustalić zasady jej strategii inwestycyjnej. Ma możliwość ustalenia wysokości wypłat dla beneficjentów, czy zasad ich wypłacania. Świadczenia te obejmują różnorodne elementy majątkowe, takie jak pieniądze, przedmioty lub prawa, które są przekazywane beneficjentom przez fundację rodzinną.
Ministerstwo Rozwoju i Technologii, odpowiedzialne za opracowanie przepisów, podkreśla w swojej komunikacji, że ustawa o fundacji rodzinnej pozwala na skuteczną sukcesję przedsiębiorstw na przestrzeni wielu pokoleń oraz w założeniu ustawodawcy ma budowanie silnych marek rodzinnych.
Kto może założyć fundację rodzinną?
Fundatorem fundacji rodzinnej może być tylko osoba fizyczna, posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, która złożyła oświadczenie o stworzeniu fundacji w akcie założycielskim lub w swoim testamencie. Fundacja rodzinna może mieć jednego lub więcej fundatorów, choć w przypadku fundacji ustanowionej w testamencie może być tylko jeden fundator. Fundacja rodzinna jest solidarnie odpowiedzialna wobec fundatora za wszelkie zobowiązania, w tym alimentacyjne, powstałe przed jej utworzeniem. Jeśli egzekucja wierzytelności z majątku fundatora okaże się bezskuteczna, uprawniony może dochodzić swoich roszczeń z majątku fundacji.
Beneficjenci fundacji rodzinnej
Beneficjentem jest osoba fizyczna lub organizacja pozarządowa, spełniająca kryteria działalności pożytku publicznego zgodnie z ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Jeżeli beneficjentem jest osoba fizyczna, fundacja rodzinna może finansować koszty jej utrzymania i edukacji. Jeśli natomiast organizacja pozarządowa, fundacja może wspierać jej działalność zgodnie z definicją pożytku publicznego określoną w ustawie o fundacji rodzinnej.
Opodatkowanie fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna korzysta z podmiotowego zwolnienia z podatku dochodowego (CIT), co w praktyce oznacza, że opodatkowanie podatkiem dochodowym działa podobnie do spółki estońskiej. Sama fundacja zwolniona jest z podatku dochodowego tak długo jak prowadzi działalność w zakresie przewidzianym ustawą. Natomiast jej beneficjenci są obciążeni 15% podatkiem dopiero w momencie otrzymania świadczeń od fundacji rodzinnej. Fundacja pobiera ten podatek i przekazuje go do urzędu skarbowego. Fundacja rodzinna jest również zwolniona z opodatkowania dywidend i innych zysków kapitałowych otrzymywanych od spółek, których jest właścicielem lub udziałowcem. W przypadku prowadzenia działalności poza zakresem określonym w ustawie, fundacja rodzinna podlega opodatkowaniu CIT w wysokości 25%.
Więcej o opodatkowaniu w artykule „Opodatkowanie fundacji rodzinnej”.
Prawo spadkowe – sukcesja w fundacji rodzinnej
Wprowadzenie fundacji rodzinnej przyniosło znaczące zmiany w prawie spadkowym, szczególnie dotyczące zachowku. Teraz fundusz założycielski fundacji rodzinnej jest uwzględniany przy obliczaniu zachowku, jeśli fundacja nie została ustanowiona w testamencie. Świadczenia otrzymane przez beneficjentów od fundacji są zaliczane na poczet zachowku. Ponadto, wprowadzono nowe zasady dotyczące płatności zachowku, umożliwiające spadkobiercom odroczenie terminu, rozłożenie na raty lub obniżenie jego wysokości. Te zmiany mają zastosowanie do wszystkich osób zobowiązanych do zapłaty zachowku, nie tylko w przypadku fundacji rodzinnej.
Nowe przepisy umożliwiają również zawarcie umowy o zrzeczenie się zachowku. Wprowadzenie fundacji rodzinnej pozwala uniknąć rozdrobnienia firmy w przypadku dziedziczenia lub rozwodów w kolejnych pokoleniach, eliminując ryzyko dziedziczenia udziałów przez małoletnich oraz ingerencję sądu rodzinnego w działania spółki.
Obowiązek uwzględnienia funduszu założycielskiego do spadku jest ograniczony do 10 lat od jego wniesienia do fundacji oraz w przypadku jej likwidacji. Nowe przepisy prawa spadkowego dostosowano do wprowadzenia fundacji rodzinnej, zapewniając większą elastyczność i możliwości regulacji związanych z zachowkiem oraz umożliwiając skuteczne zarządzanie dziedzictwem i majątkiem rodzinnym.
Jak działa fundacja rodzinna?
Fundacja rodzinna funkcjonuje na podstawie sporządzonego statutu, który zawiera kluczowe informacje, takie jak: nazwa, siedziba, cel działania, beneficjenci, zasady listy beneficjentów, czas trwania, wartość funduszu założycielskiego, organy fundacji i ich kompetencje. Statut może regulować kwestie takie jak współpraca organów fundacji, szczegółowe okoliczności rozwiązania fundacji, wytyczne dotyczące inwestowania majątku fundacji i tworzenia jednostek terenowych.
Osoby, które mają korzyści z fundacji, nazywane są beneficjentami. Statut określa, kto może być beneficjentem oraz jakie prawa i uprawnienia im przysługują. Beneficjenci mają prawo do informacji o działalności fundacji, a także mogą składać uwagi i żądać wyjaśnień od zarządu.
Fundacja rodzinna posiada trzy główne organy: zarząd, rada nadzorcza i zgromadzenie beneficjentów. Zarząd odpowiada za codzienne prowadzenie fundacji. Jego zadania obejmują realizację celów fundacji, zarządzanie finansami, utrzymanie płynności finansowej, tworzenie i aktualizację listy beneficjentów, oraz informowanie beneficjentów o świadczeniach przysługujących im z fundacji.
Jeżeli liczba beneficjentów przekracza dwadzieścia pięć osób, statut może wymagać utworzenia rady nadzorczej. Pełni funkcje nadzorcze w stosunku do zarządu, sprawując kontrolę nad przestrzeganiem prawa i postanowień statutu.
Fundacja rodzinna może mieć zgromadzenie beneficjentów, które składa się z beneficjentów posiadających prawo do uczestnictwa w nim. Zgromadzenie jest zwoływane przez zarząd i może podejmować ważne decyzje dotyczące działalności fundacji.
Fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą w określonym zakresie. Może zajmować się m.in.
- sprzedażą mienia,
- wynajmem lub udostępnianiem mienia do korzystania,
- uczestnictwem w spółkach handlowych i innych podmiotach, nabywaniem i sprzedażą papierów wartościowych,
- udzielaniem pożyczek, obrotem zagranicznymi środkami płatniczymi związanych z jej działalnością,
- produkcją przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych,
- gospodarką leśną.
Niektóre z tych działalności mogą być wykonywane wyłącznie w związku z prowadzonym gospodarstwem rolnym. Ważne jest, że nie dotyczy to praw wynikających z uczestnictwa w podmiotach handlowych ani składników mienia takich jak papierów wartościowych.
Fundacja może mieć jednego lub więcej fundatorów. Prawa i obowiązki fundatora są nieprzenoszalne, ale fundator może powierzyć wykonanie swoich uprawnień innej osobie zgodnie z określonym zakresem w statucie. Jeśli fundacja rodzinna ma wielu fundatorów, to wspólnie wykonują prawa i obowiązki, chyba że statut stanowi inaczej. Zmiana beneficjenta lub jego uprawnień wymaga zgody pozostałych fundatorów, chyba że statut stanowi inaczej. Fundator może składać uwagi, opinie lub zalecenia dotyczące działalności fundacji rodzinnej organom tej fundacji. Fundator nie jest odpowiedzialny za zobowiązania fundacji rodzinnej.
Jak założyć fundację rodzinną?
Aby założyć fundację rodzinną, należy podjąć następujące kroki:
- Złożyć oświadczenie o ustanowieniu fundacji rodzinnej, które może być zawarte w akcie założycielskim lub w testamencie.
- Sporządzić statut, który określa szczegółowe zasady działania fundacji.
- Sporządzić spis mienia, czyli dokładny wykaz majątku, który będzie objęty fundacją.
- Ustanowić organy fundacji, które będą odpowiedzialne za zarządzanie nią i podejmowanie decyzji.
- Wpisać fundację do rejestru fundacji rodzinnych.
W przypadku fundacji ustanowionej w akcie założycielskim, konieczne jest wniesienie funduszu założycielskiego przed zarejestrowaniem fundacji rodzinnych. Jeśli fundacja została ustanowiona w testamencie, fundusz założycielski musi być wniesiony w ciągu dwóch lat od momentu rejestracji fundacji. Ostatnim krokiem jest wpisanie fundacji do rejestru fundacji rodzinnych. Warto zaznaczyć, że akt założycielski i testament muszą zostać sporządzone w formie aktu notarialnego, aby były ważne i prawnie wiążące.
Więcej w artykule „Jak założyć fundację rodzinną”.
Dlaczego warto założyć fundację rodzinną?
Założenie fundacji rodzinnej to decyzja, która może przynieść wiele korzyści dla rodziny. Fundacja rodzinna umożliwia efektywne zarządzanie rodzinnym majątkiem, zapewniając długoterminową stabilność finansową oraz kontrolę nad dziedziczeniem i sukcesją. Jest to skuteczne narzędzie, które chroni rodzinę przed negatywnymi skutkami rozwodów i rozdrobnieniem majątku. Fundacja rodzinna daje również możliwość wspólnego podejmowania decyzji finansowych przez beneficjentów, co umożliwia uwzględnienie różnorodnych perspektyw i interesów rodzinnych.
Ponadto, fundacja rodzinna zapewnia elastyczność w prowadzeniu działalności gospodarczej, co pozwala rodzinie generować dochody z różnych źródeł. Kluczowym czynnikiem, który przesądza o atrakcyjności fundacji rodzinnej jest to, że korzysta ona z podmiotowego zwolnienia z podatku dochodowego (CIT). Jest to korzystne rozwiązanie, które upraszcza obowiązki podatkowe fundacji. Beneficjenci fundacji rodzinnej są obciążeni 15% podatkiem dopiero w momencie otrzymania świadczeń od fundacji rodzinnej.
Więcej na temat fundacji rodzinnej w artykule „Fundacja rodzinna, co to? Jakie niesie korzyści?”.
Pytania i odpowiedzi
Fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną przez fundatora w celu gromadzenia majątku oraz zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. W praktyce fundacja rodzinna może być wykorzystywana jako wehikuł do efektywnego podatkowo transferu majątku (np. wniesienie firmy rodzinnej do fundacji przed jej sprzedażą do inwestora branżowego lub funduszu P/E).
Fundacja rodzinna opera się na założeniu, że przedsiębiorstwo i rodzina przedsiębiorcy są od siebie odseparowane, ponieważ majątek wniesiony do fundacji przez jej fundatora staje się własnością fundacji rodzinnej. Celem fundacji jest zapewnienie rodzinie środków finansowych przy jednoczesnej realizacji celów wyznaczonych przez fundatora.
Fundacja rodzinna umożliwia efektywne przeprowadzenie procesu sukcesji rodzinnej działalności fundatora. Fundację rodzinną może założyć jedynie osoba fizyczna lub kilka osób fizycznych posiadających pełną zdolność do czynności prawnych, które będą posiadać status fundatora. Fundator wnosi do fundacji rodzinnej mienie na pokrycie funduszu założycielskiego o wartości określonej w statucie, nie niższej niż 100 000 zł.
Fundacja rodzinna musi posiadać siedzibę w Polsce i posiada osobowość prawną. Dla utworzenia Fundacji rodzinnej konieczne jest sporządzenie przez notariusza aktu założycielskiego. Fundację rodzinną może założyć jedynie osoba fizyczna lub kilka osób fizycznych posiadających pełną zdolność do czynności prawnych, które będą posiadać status fundatora. Fundacja rodzinna wpisana jest do rejestru fundacji rodzinnych.
Pięć kroków do założenia fundacji rodzinnej:
- Złożenie przez fundatora oświadczenia o ustanowieniu fundacji rodzinnej przed notariuszem w akcie założycielskim albo w testamencie.
- Sporządzenie statutu zawierającego reguły działania fundacji rodzinnej.
- Przekazanie majątku na fundusz założycielski.
- Ustanowienie organów fundacji rodzinnej.
- Wpisanie fundacji rodzinnej do prowadzonego przez sąd rejestru fundacji rodzinnych.
Przez świadczenie rozumie się składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną zgodnie ze statutem i listą beneficjentów. W przypadku beneficjenta będącego osobą fizyczną może w szczególności pokrywać koszty jego utrzymania lub kształcenia.
Fundacja rodzinna, prowadząc działalność gospodarczą w zakresie przewidzianym w ustawie, pozostaje zwolniona podmiotowo z opodatkowania CIT.
Fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą tylko w zakresie:
Z powodzeniem rozwinąłeś firmę, która teraz ma przynieść korzyści przyszłym pokoleniom. Wybór firmy, która będzie prowadzić księgowość Twojej fundacji rodzinnej to coś więcej niż tylko powierzenie ksiąg rachunkowych. Potrzebujesz dyskrecji, profesjonalizmu i doświadczenia księgowości, rozliczaniu i wycenie aktywów finansowych. Ufa nam ponad 50% rynku alternatywnych funduszy inwestycyjnych w Polsce. Aktywa pod zarządzaniem naszych klientów to ponad 4 mld zł.
Skontaktuj się z nami
Dariusz Landsberg, FCCA nr 1144936
Dyrektor zarządzający Genprox Sp. z o.o.
Mail: dariusz.lansberg@genprox.com
Tel. +48 603 413 133
Usługi Family Office
Jesteśmy liderem rynku w obsłudze alternatywnych funduszy inwestycyjnych. Specjalizujemy się w strukturyzowaniu funduszy, rozliczeniach podatkowych, księgowości, raportowaniu oraz wycenie aktywów finansowych. W związku z wejściem nowych przepisów regulujących w polskim porządku prawnym status fundacji rodzinnej nasz doświadczony zespół składający się z licencjonowanych doradców inwestycyjnych, księgowych i doradców podatkowych zaangażuje się również w zabezpieczenie przyszłości Twojej rodziny poprzez fundację rodzinną.
Dowiedz się na czym polega rejestracja fundacji rodzinnej i jakie są wymagane dokumenty oraz elementy statutu fundacji rodzinnej.
Księgowość Fundacji rodzinnej musi być prowadzona w sposób, który zapewni ewidencję aktywów ujętych w spisie mienia oraz ewidencję świadczeń i rozchodowania mienia fundacji. Jako podmiot specjalizujący się w ewidencji instrumentów finansowych zapewniamy rzetelne ujęcie transakcji na wszelkich instrumentach finansowych i okresowe wyceny aktywów.
Wysokość podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) w fundacji rodzinnej zależy od relacji rodzinnych między fundatorem, a beneficjentami. Domyślnie świadczenia otrzymywane przez beneficjentów podlegają PIT w wysokości 15% podstawy opodatkowania dopiero w momencie ich wypłaty. Dobre zaplanowanie podatkowe rozliczeń pozwala albo odroczyć płatność podatku dochodowego albo uniknąć go w ogóle w sytuacji gdy majątek nie jest dystrybuowany do beneficjentów tylko akumulowany w fundacji.
Nasz zespół to m.in. doradcy inwestycyjni, maklerzy papierów wartościowych, biegli rewidenci i licencjonowani księgowi od lat zaangażowani w wyceny i prezentację instrumentów finansowych. Jeśli planujesz wnosić do fundacji rodzinnej aktywa finansowe, to nasze wsparcie może okazać się dla Ciebie bardzo cenne.
Fundacja rodzinna zobowiązana jest do sporządzania sprawozdań oraz podlega pod obowiązek informacyjny na zlecenie KAS przekazując m.in. dane zawarte na liście beneficjentów, spis mienia oraz informacje o świadczeniach lub mieniu przekazanym w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej, w tym ich rodzaju, wysokości świadczeń lub wartości mienia, terminie i sposobie spełnienia świadczeń lub przekazaniu mienia. W żądaniu organ Krajowej Administracji Skarbowej określa okres, za jaki informacje mają być przekazane.