Zasady wyceny lokat Alternatywnej Spółki Inwestycyjnej

Zgodnie z artykułem 67 punkt 1 rozporządzenia Komisji Unii Europejskiej Nr 231/2013 na zarządzającym Alternatywną Spółką Inwestycyjną ciąży obowiązek przygotowania procedur wyceny lokat ASI. Przekazanie obowiązku prowadzenia ksiąg i wyceny nie zwalnia zarządzającego z odpowiedzialności za jej kompletność i poprawność.

„Dla każdego zarządzanego AFI ZAFI ustanawiają, utrzymują i wdrażają pisemne zasady i procedury zapewniające rzetelny, przejrzysty, kompleksowy i odpowiednio udokumentowany proces wyceny oraz dokonują przeglądu tych zasad i procedur. Polityka i procedury wyceny obejmują wszystkie istotne aspekty procesu wyceny oraz procedur i kontroli wyceny w odniesieniu do danego AFI.”

Regulator dodatkowo wymaga, aby każdorazowo, przed dokonaniem pierwszej inwestycji w dany typ lokat, określone zostało podejście do jego wyceny. Ponadto, gdy weźmiemy pod uwagę, że procedury wyceny powinny obejmować:

• Kompetencje i niezależność personelu, który faktycznie przeprowadza wycenę aktywów,
• Szczegółowe strategie inwestycyjne AFI i aktywa, w które mogą inwestować AFI,
• Środki kontroli dotyczące wyboru danych wejściowych, źródeł danych i metod wyceny,
• Kanały eskalacji służące do wyjaśniania różnic w wycenach aktywów,
• W stosownych przypadkach – wycenę wszelkich korekt związanych z wielkością i płynnością pozycji lub zmian warunków rynkowych,
• Właściwy moment na zamknięcie ksiąg do celów wyceny,
• Odpowiednią częstotliwość wyceny aktywów.

Biorąc pod uwagę powyższe wymogi łatwo dojść do wniosku, że wycena lokat ASI nie jest zadaniem prostym, zwłaszcza dla mniejszych podmiotów koncentrujących swoją uwagę na aspekcie inwestycyjnym, bez rozbudowanego zaplecza księgowego.

Jednym z kluczowych elementów dobrze zdefiniowanych zasad wyceny jest przypisanie odpowiednich metod wyceny do poszczególnych typów lokat. O ile w teorii hierarchia wartości godziwej jest powszechnie znana i akceptowana, to jej praktyczne zastosowanie, w przypadku podmiotów prowadzących działalność inwestycyjną, może rodzić spore komplikacje.

Wycena oparta o rynek aktywny

Poziom pierwszy, zawierający kwotowania z aktywnego rynku, jest uznawany na najbardziej wiarygodny. Pamiętajmy jednak, że mówimy o firmach inwestycyjnych w kontekście polskiego rynku finansowego, na którym płynność jest ograniczona. Dotyczy to nie tylko rynku NewConnect czy Catalyst, ale problem obecny jest również na głównym parkiecie GPW. W praktyce może to prowadzić do wyceny wielomilionowych pozycji w oparciu o obrót na poziomie kilku tysięcy złotych. Dlatego też należy:

• Zdefiniować co należy rozumieć jako rynek aktywny,
• W przypadku zdefiniowania więcej niż jednego rynku aktywnego należy określić zasady wyboru rynku głównego, w oparciu o który wyceniana jest dana lokata,
• Wyznaczyć zasady określania kursu z rynku głównego:
  • w przypadku, gdy w dniu wyceny występują transakcje,
  • przypadku, gdy w dniu wyceny nie odnotowano transakcji,
• Wprowadzić mechanizm korekty wyceny, gdy określony według powyższych punktów kurs nie oddaje wartości godziwej.

Wycena oparta o model bazujący na danych rynkowych

Decyzja o stosowaniu wyceny modelowej opartej o dane rynkowe wymaga odpowiedniego przygotowania merytorycznego. Obok prostych modeli bazujących na wycenie instrumentu zbliżonego w formie i prawach (np. wycena nienotowanych serii akcji po tożsamych w prawach seriach notowanych), niejednokrotnie należy zastosować modele bardziej złożone, bazujące na seriach danych rynkowych (np. wycena opcji). W praktyce sprowadza się to do stworzenia złożonych plików excelowych do cyklicznej obsługi operacyjnej. Kluczowym w tym przypadku jest:

• Określenie jakie modele będą stosowane do poszczególnych typów lokat,
• Zapewnienie mechanizmów weryfikujących poprawność modelu,
• Zapewnienie spójnych w ramach wyceny ASI danych wsadowych,
• Zapewnienie cyklicznej weryfikacji ciągłości przyjętych założeń.

Wycena oparta o model niebazujący na danych rynkowych

W przypadku braku możliwości wykorzystania dwóch powyższych typów wyceny należy zastosować modele niebazujące na danych rynkowych (wykorzystane mogą być: wyniki finansowe, przepływy pieniężne, wskaźniki, historyczne transakcje). Modele tego typu sprowadzają się najczęściej do wycen przedstawianych przed podmioty zewnętrzne. W tym przypadku należy jednak pamiętać o:

• Weryfikacji kwalifikacji podmiotów wyceniających,
• Spójnych regułach w ramach poszczególnych typów instrumentów,
• Weryfikacji poprawności merytorycznej przygotowanych raportów,
• Poprawności i spójności przyjętych danych wsadowych,
• Stosowaniu zasad ostrożnościowych (np.: dyskonto, odrzucanie wartości skrajnych czy uśrednianie wycen).

Przygotowywanie dla ASI, działających w wybranych niszach rynkowych, kompleksowych zasad wyceny może wydawać jak przysłowiowe strzelanie z armaty do muchy. Obserwowana w działaniach regulatora troska o interes inwestora kosztem instytucji finansowych sprawia jednak, że jest to dodatkowy wysiłek, który ogranicza ryzyko prowadzenia działalności inwestycyjnej.